Ontologie en Metafysica I

Inleiding

Via het werk van Edmund Husserl richt de cursus Ontologie en Metafysica I zich op de metafysische aanspraak van het idealisme en de transcendentale filosofie

Startdatums

Start in week van 6 februari 2023

Inhoud

De Cartesiaanse Meditaties van 1939, gebaseerd op een lezing die Husserl 1929 aan de Sorbonne in Parijs verzorgde, is een van de meest invloedrijke (latere) teksten van Edmund Husserl, de stichter van de fenomenologie. In de traditie van Descartes en Kant waagt Husserl in de twintigste eeuw nog een laatste poging de filosofie door een helder en vast principe als strenge filosofie te funderen. Hiervoor moet de filosofie de vorm van een radicale zelfbezinning aannemen – zelfs radicaler dan Descartes’ twijfel. De Fenomenoloog moet zich van elk (voor)oordeel onthouden en enkel datgene laten gelden wat hij/zij zelf op een evidente manier kan ervaren en bevestigen.

Maar hoe kan een dergelijk transcendentaal idealisme of zelfs solipsisme uitspraken doen over een wereld, die voor iedereen ervaarbaar en geldig moet zijn? Het probleem en de noodzakelijkheid van intersubjectiviteit kaart Husserl aan in zijn befaamde vijfde meditatie, waar hij de complexe opbouw van de ervaring van de ander beschrijft. 

Hoe komen we van de waarneming van een ander lichaam tot de ervaring van een ander bewustzijn dat zijn eigen ervaringen van de wereld heeft? In hoeverre gaat een idealisme samen met de noodzakelijkheid van intersubjectiviteit? Waarom hebben we anderen nodig om tot objectieve kennis te kunnen geraken? In deze cursus zullen we deze vragen via een grondige analyse van Husserls tekst na gaan, en zowel de problematische verhouding van idealisme en intersubjectiviteit analyseren, als ook de rol van de ander binnen de filosofie bediscussiëren.

Tijdens de cursus analyseren we hoe Husserl aansluit of voorbijgaat aan de moderne subjectfilosofie (Descartes, Kant). Afsluitend staat de invloed van Husserls aanpak op de navolgende (Sartre, Merleau-Ponty, Levinas, Scheler, Walther, Stein) en hedendaagse filosofie van intersubjectiviteit en empathie centraal. In tijden van alternatieve feiten en post-waarheid is Husserls vraag hoe we van subjectieve ervaring tot de evidentie van een objectieve wereld (die voor iedereen geldig is) geraken actueler dan ooit. Hieruit volgen ook praktische en ethische vragen zoals - is één gedeelde wereld voorwaarde voor empathie; komt empathie in het geding door de toenemende individualisering van de maatschappij?

Voorkennis

Er is geen voorkennis vereist.

Voertaal

Nederlands

Periode

Bachelor 2, blok 3A; 6 februari t/m 12 maart 2023

Rooster en literatuur

Raadpleeg het volledige rooster via de course guide. De roosters worden eind juli gepubliceerd.