Samenwerken moet! - daar lijkt het zo langzamerhand op. En het moet inspirerend zijn, je moet er ‘energie van krijgen’. En dus moeten we ‘over onze schaduw heen springen’, onze eigen ‘importanties’ even aan de kant schuiven en denken in het ‘algemeen belang’. Herkenbaar?
Ik hoor het in ieder geval vaak. Maar als ik doorvraag blijkt meestal dat alleen ‘Zij’ over hun schaduw heen moeten springen; de andere partijen dus. Want ‘Mijn’ ambitie is zo goed voor het algemeen belang, dat die van anderen niet anders dan ondergeschikt kunnen zijn. Ik lees het ook vaak over samenwerking die niet of niet goed gelukt is. ‘Partijen konden het niet opbrengen om over hun eigen belangen heen te stappen’, of: ‘De focus op de eigen belangen was te groot’.
Goede wil
Samenwerking mislukt en niets geleerd, denk ik dan. Het waren de andere partijen die er niets van begrepen. ‘Samenwerken aan wat ik wil’, noem ik dat. Het komt helaas nog veel te vaak voor. Veel goede wil aan de voorkant (want iedereen wil toch samenwerken) en daar blijft het bij helaas. Veel sociaal wenselijke uitwisseling en weinig inhoudelijke voortgang is het gevolg. Waarna we besluiten dat ‘de echte wil tot samenwerken’ er niet was.
Speel het spel
Adam Kahane geeft in zijn (goed leesbare) boek ‘Collaborating with the enemy’, het advies: “Step into the game”. Het betekent eigenlijk dat samenwerking alleen productief is, als je daadwerkelijk bereidt bent om van de anderen in die samenwerking te leren. Ook als dat consequenties heeft voor (onderdelen van) het primaire proces in de eigen organisatie. Als je niet echt in ‘het spel kunt (wilt) stappen’, begin er dan niet aan. Dat is de wijze les die ik niet alleen van Kahane, maar ook in de praktijk heb geleerd.
Partners
En dat geldt natuurlijk ook voor de partners. Die zijn onmisbaar voor het realiseren van het maatschappelijk resultaat dat je nastreeft. Stel dus tijdig de vraag aan de andere partijen of ook zij bereidt zijn het ‘spel’ te spelen. Inclusief de acceptatie, dat het resultaat van de samenwerking consequenties kan hebben voor de eigen organisatie. Waartoe ben je bereid om een goed resultaat te realiseren?
Waarden
Dat gaat overigens vanzelf. Het is echt werk en het is hard werken. En je kunt dat alleen maar vragen als er daadwerkelijk respectvol met de waarden en belangen van partners wordt omgegaan. Juist omdat waarden en belangen zo gevoelig liggen, moeten de samenwerkende partijen ze goed in kaart brengen. Zijn ze te rechtvaardigen naar de andere en zo ja, hoe kunnen we er daarmee omgaan?
Som
Uiteindelijk is moet de optel- en aftreksom van maatschappelijke en organisatorische winst-en-verliesrekening positief zijn. De eindgebruiker moet er beter van worden. En alle deelnemende partijen moeten de kosten van de samenwerking kunnen dragen. Pas dan kunnen we samen een duurzame, maatschappelijke prestatie leveren.
Frank Beemer