De nadruk op de eigen verdiensten

alleen voor gebruik gerelateerd aan ea.

Voor zijn proefschrift ‘Een van de weinigen zijn’ interviewde socioloog Ali Konyali nakomelingen van Turkse arbeidsmigranten in vooraanstaande posities bij banken en consultancybedrijven. Hij vroeg hen naar hún weg naar de top. Zijn conclusie: mensen uit kansarme minderheidsgroepen schrijven hun succes toe aan individuele inspanningen en verdiensten.

TEKST: Karin Koolen
FOTO’S: © Claudia Broekhoff

 

Ali Konyali werkte net als junior docent aan de Universiteit van Maastricht toen hij een verleidelijke promotieplek op de afdeling Sociologie van de Erasmus Universiteit voorbij zag komen. ‘Het was onderdeel van het project ELITES: Pathways to Succes; een project dat zich richt op de opkomende elite van Turkse afkomst in de sectoren recht, onderwijs en bedrijfsleven in Duitsland, Nederland, Frankrijk en Zweden.’ Hij twijfelde nog even: ‘Ik ben altijd kritisch op ethnic categories. Mijn ouders komen uit Turkije, maar ik heb brede interesses, ik wilde ervoor waken geen niche voor mezelf te creëren.’ De studie was hem echter op het lijf geschreven: ‘Ik ben geboren in Duitsland, kende Zweden en Nederland van mijn studies én ik wilde altijd al promoveren.’

Kansarm

De tweede generatie Turken heeft vaak laagopgeleide ouders en komt – ook door heersende vooroordelen – uit een kansarmer milieu. ‘Een aantal van hen heeft het desondanks gemaakt: hoe hebben ze dit gedaan, hoe leggen zij hun eigen succes uit, die vraag was voor mij leidend.’ Een belangrijke studie, denkt Konyali, die licht werpt op niet eerder onderzochte processen en mogelijk verdere stereotypering voorkomt. Na vele diepte-interviews, wisselend in kantoren in luxe skyscrapers en in kleine cafés, is de conclusie voor Konyali helder: zijn onderzoeksgroep wijt het succes aan individuele inspanningen en verdiensten. ‘Bijna allemaal schoven zij hun migratieachtergrond wel nadrukkelijk naar voren, ze hadden er soms zelfs hun handelsmerk van gemaakt door zich op de Turkse markt te richten. Verrassend: ik had verwacht dat ze zichzelf zouden presenteren als professionals die de rol van hun migratieachtergrond in hun internationale werkomgeving tot een minimum beperkten. Ze stelden daarentegen: ‘Ik kom uit een kansarm milieu, maar door heel hard werken heb ik het gehaald’. Ze legden de nadruk dus op eigen inspanningen en verdiensten. Door hier nadruk op te leggen, zeg je feitelijk ook wat over mensen die het niet haalden; het is hun eigen schuld, er is geen reden om het níet te halen als je maar hard werkt. Door de nadruk te leggen op individuele inspanningen, ga je voorbij aan systematische fouten in de maatschappij.’

Ze hebben ook heel hard moeten werken, haast Konyali te zeggen. ‘En we leven in een tijd waarin individuele prestaties centraal staan. Maar het is goed om stil te staan bij het feit dat het veld niet gelijkwaardig is. Dat zij met hun achtergrond harder moesten werken om naar het gymnasium te mogen, zich harder moesten bewijzen voor die ene stageplek of studiebeurs. Die reflectie leek te ontbreken. Zonde – dat maakt het lastig voor anderen en versterkt daarmee het systeem van ongelijkheid.’

Ligt er volgens Konyali een verantwoordelijkheid bij deze groep om minder succesvolle nakomelingen van migrantenfamilies op weg te helpen? Hij denkt even na, besluit dan: ‘Ze kunnen een bron van inspiratie zijn en wellicht zelfs, vanuit hun vooraanstaande positie binnen een bedrijf, het verschil maken. Maar die verantwoordelijkheid ligt bij ons allemaal.’

Stress

Zelf reflecteert hij ook meer. ‘Ik ben anders naar mijn successen gaan kijken en naar de mensen die daarin een rol speelden. Maar ik kijk ook met meer reflectie naar de samenleving. Bedrijven, universiteiten, we streven allemaal diversiteit na. Maar hoeveel vrouwen, hoeveel nakomelingen van migranten zitten er nu echt op topfuncties, of hebben een aanstelling als professor?’

Zelf heeft hij geen ambitie om professor te worden: ‘Veel te stressvol – ik vond mijn promotieonderzoek al heftig! Maar ik hoop nog veel steentjes bij te mogen dragen aan een samenleving waarin bestaande ongelijkheden net zo expliciet worden gemaakt als individuele succesverhalen.’

  • Naam: Ali Konyali
    Studie: Arts & Culture (BA), European Studies (MA) aan de Universiteit van Maastricht. PhD Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
    Functie: Onderzoeker aan de Universiteit van Osnabrück

  • ‘Door de nadruk te leggen op individuele inspanningen, ga je voorbij aan systematische fouten in de maatschappij.’

Vergelijk @count opleiding

  • @title

    • Tijdsduur: @duration
Vergelijk opleidingen