TeachEUR
Ondersteuning
Duurzaamheidscompetenties worden steeds belangrijker bij het voorbereiden van studenten op de uitdagingen van de toekomst. Door te focussen op duurzaamheidscompetenties zoals kritisch denken, systeemdenken, probleemoplossend vermogen, samenwerking en ethisch beslissen, kunnen docenten studenten inspireren om zich te verdiepen in complexe mondiale vraagstukken op een manier die hen in staat stelt bij te dragen aan de transformatie van de samenleving.
Hoe integreer je duurzaamheid?
Het integreren van duurzaamheidscompetenties in het onderwijs gaat niet alleen over het toevoegen van een nieuw onderwerp aan het curriculum, maar over het bevorderen van een diepere, interdisciplinaire benadering van leren. Onderwijsactiviteiten die gericht zijn op duurzaamheidscompetenties kunnen een krachtige en laagdrempelige manier zijn om verschillende disciplines met elkaar te verbinden. Ze creëren een interdisciplinair leerklimaat waarin docenten en studenten worden aangemoedigd om de verbanden te zien tussen de wetenschappelijke, ethische, sociale en economische dimensies van duurzaamheid. Zo’n benadering verrijkt niet alleen de leerervaring, maar bevordert ook een holistisch begrip van hoe de wereld werkt. Het stimuleert studenten om problemen vanuit meerdere perspectieven te benaderen en voorziet hen van de instrumenten om complexe, onderling verbonden vraagstukken aan te pakken die kenmerkend zijn voor duurzaamheidsuitdagingen.
Vaardigheden
Q&A over deze toolbox
Op deze themapagina hebben we de duurzaamheidscompetenties uitgelicht zoals gepresenteerd door Brundiers et al. (2021). De competenties vertegenwoordigen kennis, vaardigheden en houdingen die studenten in staat stellen bij te dragen aan uitdagingen en transities richting een duurzame toekomst. Voor elke vaardigheid hebben we leeractiviteiten ontwikkeld in samenwerking met docenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
De competenties worden afzonderlijk gepresenteerd, elk met een eigen set activiteiten. Tegelijkertijd kan één activiteit bijdragen aan de ontwikkeling van meerdere vaardigheden. De koppeling die we maken tussen een vaardigheid en een activiteit is daarom gebaseerd op de best passende match, maar is niet exclusief.
De vaardigheid systeemdenken omvat het vermogen om
- relaties te herkennen en te begrijpen;
- complexe systemen te analyseren;
- te beseffen hoe systemen ingebed zijn in verschillende domeinen en schaalniveaus;
- om te gaan met onzekerheid.
De vaardigheid anticiperend vermogen omvat het vermogen om
- meerdere toekomsten te begrijpen en te evalueren - mogelijke, waarschijnlijke en wenselijke;
- eigen toekomstvisies te ontwikkelen;
- het voorzorgsprincipe toe te passen;
- de gevolgen van handelingen te beoordelen; en om met risico’s en veranderingen om te gaan.
De vaardigheid normatief vermogen omvat het vermogen om
- de normen en waarden te begrijpen en te overdenken die aan het eigen handelen ten grondslag liggen;
- duurzaamheidswaarden, -principes, -doelen en -streefwaarden te onderhandelen in een context van belangentegenstellingen, trade-offs, onzekere kennis en tegenstrijdigheden.
De vaardigheid strategisch vermogen omvat het vermogen om gezamenlijk innovatieve acties te ontwikkelen en uit te voeren die duurzaamheid bevorderen, zowel lokaal als daarbuiten.
De vaardigheid samenwerking omvat het vermogen om
- van anderen te leren;
- de behoeften, perspectieven en acties van anderen te begrijpen en te respecteren (empathie);
- anderen te begrijpen, zich in hen te verplaatsen en gevoelig te zijn voor hun situatie (empathisch leiderschap);
- met conflicten in een groep om te gaan;
- collaboratief en participatief probleemoplossen te faciliteren.
De vaardigheid kritisch denken omvat het vermogen om
- normen, praktijken en meningen te bevragen;
- te reflecteren op de eigen waarden, waarnemingen en handelingen;
- een positie in te nemen in het duurzaamheidsdebat.
De vaardigheid zelfbewustzijn omvat het vermogen om
- te reflecteren op de eigen rol in de lokale gemeenschap en (wereldwijde) samenleving;
- het eigen handelen voortdurend te evalueren en verder te motiveren;
- om te gaan met eigen gevoelens en verlangens.
De vaardigheid geïntegreerd probleemoplossend vermogen omvat het overkoepelende vermogen om verschillende raamwerken voor probleemoplossing toe te passen op complexe duurzaamheidsproblemen en haalbare, inclusieve en rechtvaardige oplossingsopties te ontwikkelen die duurzame ontwikkeling bevorderen, waarbij de bovengenoemde competenties worden geïntegreerd.
- Brundiers, K., Barth, M., Cebrián, G. et al. Key competencies in sustainability in higher education—toward an agreed-upon reference framework. Sustain Sci 16, 13–29 (2021). https://doi.org/10.1007/s11625-020-00838-2
Project team
Ana VasquesAna Vasques is senior docent en onderzoeker op het gebied van ecologie, milieuwetenschappen en duurzaamheid. Ze heeft jarenlang onderwijskundige innovaties aan de Erasmus Universiteit gestimuleerd om studenten en docenten voor te bereiden op de transities die nodig zijn voor een duurzame toekomst. Momenteel doet Ana onderzoek aan de Universiteit van Aveiro in Portugal, maar ze blijft betrokken bij de EUR.
Sascha BolRisbo
Sascha is onderwijskundig adviseur en trainer bij Risbo. Ze heeft een passie voor het ontwerpen van onderwijs dat bijdraagt aan de transities die nodig zijn voor een duurzame toekomst, en richt zich op de innerlijke ontwikkeling van studenten en docenten, co-creatie en impact door onderwijs.
Sandra LousbergRisbo
Sandra is onderwijskundig adviseur en docententrainer bij Risbo, met een focus op docentprofessionalisering, in het bijzonder op actief leren, AI en visualisatie. Ze zet zich ervoor in om docenten te inspireren hun onderwijs te ontwikkelen met aandacht voor studentencompetenties, zoals de competenties die nodig zijn voor duurzame ontwikkeling.
Bijdrage
Wij willen alle hieronder vermelde docenten bedanken voor hun waardevolle bijdragen tijdens de interviews.
- Clara Egger
ESSB
- Emilio Marti
RSM
- Karin Arts
ISS
- Katharina Bauer
ESPhil
- Margreet Luth-Morgan
ESL
