Van cijfers naar conversatie

Een markt in transitie

"De mensen waar wij ons op richten waren van oorsprong vooral traditionele financiële mensen," legt Geurtsen uit. "Maar die hele functie is onderhevig aan veranderingen. Naast hun financiële deskundigheid, moeten controllers nu ook beschikken over adviesvaardigheden en meer persoonlijke vaardigheden.”

Deze verschuiving brengt uitdagingen met zich mee voor de werving van studenten. "Je moet eigenlijk iemand vertellen dat datgene wat hij nu doet, niet meer voldoende is en gaat veranderen. Dat is best lastig, maar Geurtsen merkt wel dat de boodschap aanslaat: "Degenen die zich inschrijven zeggen ook daadwerkelijk: we zijn wel op zoek naar andere vaardigheden dan alleen maar nog beter kunnen rekenen."

Soft controls

Geurtsen onderscheidt drie belangrijke ontwikkelingen die de rol van de financiële professional fundamenteel veranderen. Ten eerste: een verschuiving van harde naar zachte sturing.  "Financiële mensen zijn van oorsprong heel erg gericht op winst, kosten en dat soort zaken. Maar we zijn gaan leren dat het ook handig is om met elkaar afspraken te maken over hoe we in het leven staan, over wat we met zijn allen belangrijk vinden." Organisaties willen niet alleen sturen op cijfers, maar ook op waarden. "Als je zegt dat je een inclusieve organisatie wilt zijn, dan is dat meer dan alleen maar 30% vrouwen hebben. Dat betekent ook een vriendelijke omgeving creëren." Deze 'zachte indicatoren' of 'soft controls' vereisen andere vaardigheden van financials.

Digitalisering

Een tweede ontwikkeling betreft de voortschrijdende digitalisering, die veel werk overbodig maakt. "Veel processen die vroeger veel tijd en energie kostten, hebben nu geen toegevoegde waarde meer," stelt Geurtsen. Hij vergelijkt het met laptops: "Tien jaar geleden had je nog een helpdesk nodig, nu ga je naar de winkel, koopt dat ding en hij doet het gewoon." Controllers hebben veel meer ondersteunende tooling, waardoor er ruimte vrijkomt voor andere dingen. "Ze kunnen gaan interpreteren, bijvoorbeeld." En dat is handig als je ook meer moet adviseren.

Verandering

Financiële professionals hebben daarnaast te maken met een derde ontwikkeling, ten opzichte van vroeger: de wereld verandert in hoog tempo. "Tegen de tijd dat je klaar bent met je financiële rapportages, is de wereld alweer veranderd. Dan heeft het dus ook niet veel zin om daar heel lang mee bezig te zijn," licht Geurtsen toe. "Het gevolg is dat de functie van controller gaat van financieel terugkijken naar meedenken over de toekomst. En dan komen die persoonlijke vaardigheden om de hoek kijken."

Curriculumveranderingen

ESAA heeft het curriculum aangepast om in te spelen op deze ontwikkelingen. De kostenberekeningen zijn eruit gehaald, andere elementen zijn toegevoegd. Geurtsen noemt bijvoorbeeld het nieuwe vak Controlling in complexe omgevingen: “In dat vak kijken we naar organisatiedynamiek: hoe beïnvloeden mensen elkaar in een organisatie? Welke irrationele processen vinden daar plaats? Welke emotionele dingen spelen er in groepen tijdens vergaderingen? En hoe speel je daar als financiële professional op in?"

Het gaat ook om interculturele vaardigheden. "Als je in het buitenland komt, bij een organisatie met een hele andere cultuur, ga je dan de Nederlandse directe communicatiestijl hanteren? Of ontwikkel je gevoel voor wat daar gebeurt?" Een uniek onderdeel waar studenten dat soort vaardigheden in praktijk kunnen brengen is een tweeweeks project in Suriname. ESAA studenten werken daar aan echte bedrijfsproblemen. "Ze gaan bij Staatsolie aan de gang, een groot oliebedrijf dat helemaal in transitie is.” De uitdaging zit hem vooral in de aanpak. "Wij als Nederlanders zijn gewend dat alles tot in de details geregeld is. Dat is daar wat minder.” Dat geldt ook voor de presentatie van die oplossing. "Je moet mensen niet met het vingertje wijzen, maar met de pet in de hand proberen enthousiast te krijgen voor jouw verhaal."

Reflectie 

Een rode draad door het vernieuwde curriculum is het leren reflecteren. "We leren ze situaties inschatten en maken ze bewust van wat ze aantreffen. Er zijn boeken waarin groepsdynamiek heel herkenbaar wordt beschreven. Dat soort dingen laten we ze ook zien in hun eigen organisatie." Geurtsen benadrukt dat ESAA geen managementtrainer wordt. "We gaan niet op de hei zitten en over onze gevoelens praten. We kijken en onderwijzen heel doelgericht en geven dan aan: laat het maar over je heen komen en doe er wat mee." Die aanpak past volgens Geurtsen bij de Rotterdamse, pragmatische mentaliteit. "We kiezen bewust voor de combinatie hard-zacht: Je staat voor een taak, maar houdt ook rekening met de ontwikkelingen rondom die cijfers."

Dit onderscheidt ESAA van concurrenten. "Nyenrode is veel meer managementachtig, met nadruk op leiderschap. Dat hebben wij bewust laten lopen. Bij ons ligt de nadruk op het individu: het individu moet kunnen functioneren in een organisatie."

Transformatie

Wat maakt Geurtsen het meest trots? "Je hebt altijd studenten die van nature al briljant zijn, maar de meeste voldoening haal ik uit het opleiden van degenen die niet alles van nature bezitten, maar toch verder komen. Dat is de meeste waarde die wij kunnen toevoegen."

Hij wijst op een recent project met Defensie, waar 25 controllers werden opgeleid die de transitie moesten maken van bezuinigen naar enorme groei. "Het maakt me trots als ze gedurende de opleidingsperiode die transitie in hun hoofd krijgen. Als je het kwartje ziet vallen."

ESAA wil een internationaal netwerk opbouwen op het gebied van finance en governance, en heeft dan ook diverse samenwerkingen met landen als Suriname, Zuid-Afrika en Indonesië. Geurtsen: “Onze ambitie gaat verder dan alleen het opleiden van professionals. "We willen controllers afleveren die vooraan kunnen lopen in de beroepsgroep en die mondiaal kunnen denken.”