De uitvoering van de energietransitie wordt op gemeenteniveau belemmerd door de kosten van het sociaal domein (o.a. jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning). De concurrentie om het gemeentebudget is echter niet de enige reden waarom de energietransitie stokt. Voor programmamanagers een lastige taak om de gestelde doelen te bereiken, die vraagt om regie- of netwerkvaardigheden.
Klimaatplannen te over, geld ho maar. Door onzekerheden en tekorten in het sociale domein, blijft er voor gemeenten onvoldoende geld over om het vliegwiel van de klimaatverandering echt in gang te zetten. Weliswaar hebben veel gemeenten plannen klaarliggen om wijken aardgasvrij te maken, het ontbreekt hen op dit moment echter aan de middelen (bron: Gemeentelijke Thermometer).
Vijf pijlers
Toch is geld niet de enige reden dat de energietransitie niet van de grond komt. De energietransitie omvat vijf pijlers: huizen aardgasvrij, elektrisch rijden, energiebesparing, duurzame energieopwekkingen en duurzaam transport. Op al die terreinen worden energieregisseurs geconfronteerd met onverwachte hindernissen.
Energienet
Bijvoorbeeld de capaciteit van het energienet. Niet alleen vraagt dat om extra investeringen, ook de positie van de netwerkbeheerders moet worden aangepast. Die zijn nu nog monopolisten en kunnen de opgewekte stroom bijvoorbeeld weigeren.
Tekort
Vrij surrealistisch is verder het probleem van tekorten aan onderdelen. En van handjes. Huizen aardgasvrij maken, laadpalen installeren, huizen isoleren… Dat vraagt niet alleen de inzet van technici en uitvoerders, het vereist vooral ook onderdelen. En dat laatste blijkt schaars op dit moment. Alsof heel Europa op hetzelfde moment met de energietransitie aan de slag is (en dat is ook zo).
Aardgasvrij
Een ander probleem: huizen aardgasvrij maken. Veel gemeenten zijn goed op weg en hebben plannen klaarliggen. Vaak spelen woningbouwcorporaties een belangrijke rol hierin door het volume aan (de juiste) woningen (=hoogbouw). Maar wat te doen met private huizenbezitters in een wijk? De investeringen in warmtepompen of de aansluiting op een warmtenet is aanzienlijk voor deze groep? Hoe krijg je die mee, ook financieel?
Samenwerking
En dan is nog niet genoemd de wet- en regelgeving die achterblijft en bijvoorbeeld de grote verscheidenheid aan stakeholders: privaat, publiek en burgers. Veel gemeenten en andere overheden hebben daarom programmamanagers aangesteld. Hun taak is het om uit deze mêlee van belangen, randvoorwaarden en afhankelijkheden goedwerkende en effectieve samenwerkingsverbanden op te zetten en ervoor te zorgen dat de transitieplannen gerealiseerd worden.
Vaardigheden
Wel is het zo dat het op een lijn krijgen van verschillende partijen binnen samenwerkingsverbanden specifieke vaardigheden vraagt. Want samenwerking gaat niet vanzelf. Project- en lijnmanagement werken vaak niet: er is behoefte aan netwerkvaardigheden en regie. Maar wat is dat eigenlijk, regie? En, belangrijker: hoe organiseer je regie binnen het samenwerkingsverband waarmee je de energietransitie tot stand wilt brengen?
Extra uitdaging
Het is dan van belang dat je bewust en strategisch kunt interveniëren in het dynamische krachtenveld van de energietransitie. Dat vereist echter wel verschillende skills en inzicht in hoe de dynamiek van samenwerkingsverbanden en netwerkorganisaties verloopt. Waar het op neerkomt is dat je als programmamanager in de energietransitie een regierol op je moet nemen en om kundig te kunnen sturen zonder macht. En dat is nog extra uitdaging op het toch al indrukwekkende pallet aan uitdagingen die de energietransitie nu al kenmerkt.
- CV
De Opleiding Ketenregie in de Energietransitie is het resultaat van een bijzondere samenwerking tussen Frank Beemer, Academic Director van de Ketenregieopleidingen bij Erasmus Academie, en Bram Brouwer, managing director bij organisatieadviesbureau Berenschot.
Frank Beemer is interim-(transitie)manager, adviseur, opleider en toezichthouder voor het realiseren van maatschappelijke opgaven in netwerken en allianties, en voor organisaties die permanent in diverse samenwerkingsverbanden opereren. Als academic director Ketenregie bij Erasmus Academie werkt hij aan professionalisering van regisseurs die verantwoordelijkheid hebben of nemen om met andere partijen vernieuwing te realiseren binnen netwerken, allianties & ketens.
Bram Brouwer is adviseur en procesbegeleider in strategische samenwerkingsvraagstukken in de warmteketen en de energietransitie. Bram heeft zich gespecialiseerd in ruimtelijke samenwerkings- en verandervraagstukken op het lokale en regionale niveau. Momenteel is hij actief op het gebied van duurzame energie en begeleidt hij overheden in het oppakken van nieuwe rollen in verhouding tot de maatschappij.
- Meer informatie
Energietransitie: iedereen weet dat het moet, de vraag is alleen hoe organiseer je het. Want hoe krijg je alle partijen op een lijn? Uiteenlopende stakeholders moeten een rol vervullen. Voor voortgang zijn zij afhankelijk van elkaar. Dit vraagt om regie. Tijdens de opleiding Ketenregie in de Energietransitie leer je hoe je zonder doorzettingsmacht toch focus houdt op gedeelde ambities en vooruitgang boekt in de samenwerking.