Het zal niet door iedereen worden toegejuicht, maar gemeenten kunnen lokale belastingen inzetten voor verduurzamen. Dat is de boodschap van mr.dr. Arjen Schep, fiscaal jurist en research manager bij het Erasmus Studiecentrum voor Belastingen van Lokale overheden (ESBL). Elke gemeente kan eigen afweging maken hoe de belastingdruk te verdelen binnen de eigen gemeente.
Arjen Schep was op 28 november namens Erasmus Academie gastspreker bij de Provincie Zuid-Holland. Met een mooie opkomst van ruim 75 deelnemers uit alle delen van de provincie. Volgens Schep kunnen gemeenten belastingen inzetten als hulpmiddel om klimaatdoelen te bereiken. De gemeentelijke afdeling belastingen heeft daarbij misschien wel evenveel rechten als de Rijksbelastingdienst. Vergaande bevoegdheden dus, tot veler verbazing.
Afwegingskader
Volgens Schep moeten gemeenten wel eerst een eigen afwegingskader maken voordat zij lokale heffingen inzetten voor klimaatbeleid. Dat afwegingskader komt in het kort hierop neer:
- Wil men een duurzaamheidsmaatregel bekostigen of gedrag beïnvloeden?
- Kan het fiscaal-juridisch?
- Wat is het gewenste effect van de maatregel?
- Is het wenselijk, gelet op de effecten van de maatregel?
Parkeerheffing
Vervolgens kunnen gemeenten nadenken over welke heffingen zij willen inzetten en waarvoor. Bijvoorbeeld het instrument van de parkeerheffingen met als doel het verbeteren van de luchtkwaliteit. Gemeenten kunnen de hoogte van het tarief bijvoorbeeld koppelen aan de uitstoot per voertuig. Of diezelfde emissie koppelen aan het vergunningenbeleid.
Infiltratiestroken
Een ander voorbeeld is de rioolheffing. Gemeenten kunnen de baten inzetten voor zaken als infiltratiestroken, stedelijke wadi’s, waterberging, of waterdoorlatende verharding. Tegenover deze duurzaamheidsmaatregelingen staan ook instrumenten die tot ander gedrag moeten leiden. Bijvoorbeeld het belasten van het aantal m2 verhard oppervlakte of subsidies voor het afkoppelen van regenwater op het riool (36% van de zuiveringsheffing gaat op aan zuivering van hemelwater).
Urgent
Er zijn al verschillende gemeenten in Nederland bezig met bovenstaande initiatieven. Belangrijk is dat er publieke alternatieven komen en we het niet uitsluitend aan de markt overlaten. Daar is soms ook aangepaste wetgeving voor nodig. Niet een hele grote stelselwijzing, maar een meer projectmatige aanpak is gewenst. Het probleem is urgent. We zitten met veel oude rudimenten van belastingwetgeving, die niet altijd meer tegemoetkomen aan actuele klimaatopgaven.
Kennis ontbreekt
Daarvoor is wel meer kennis nodig bij gemeenten, waterschappen en provincies. De kennis over de mogelijkheden van lokale heffingen is beperkt. Veel van de taken zijn overgeheveld naar uitvoeringsorganisaties die per regio werken. Gezien de toch wel dringende noodzaak is het belangrijk om in die fiscale kennis te investeren. Gemeenten moeten namelijk de ruimte pakken om bij te sturen.
Wat te doen
Wie als lokale overheid belasting als verduurzaamheidsinstrument wil inzetten, moet volgens Schep rekening houden met de volgende factoren:
- Bezint eer ge begint en gebruik het afwegingskader;
- Doe onderzoek naar de effectiviteit, neveneffecten en lastenverschuiving van maatregelen;
- Geef ruimte aan experimenten;
- Kijk ook naar fiscaal duurzaamheidsinstrumentarium van andere overheden zoals het Rijk en waterschappen;
- En tot slot, bekosting heeft de voorkeur, boven instrumenteel gebruik van lokale belastingen.
- Meer informatie
Bent u ook geïnteresseerd in een lunch- of inspiratielezing? Neem dan contact op met drs. Andreas Markus, Adviseur opleidingen Zakelijke Markt, tel. 010-408 1819. Of ga naar de website.
Erasmus Academie biedt ook een opleiding Ketenregie in de Energietransitie aan. Meer informatie vindt u hier.