Dubbelinterview Ronald van Raak en Leon Heuts

Spelen met waarden, betalen met gedachten

Ronald van Raak

In dit prikkelende essay over publieke waarden gaat Ronald van Raak te rade bij de grootste filosofen uit de Nederlandse geschiedenis.

Erasmus en Spinoza zijn filosofen die in ons land lang werden gehaat, om vervolgens te worden vereerd. Denkers die in weinig opzichten met elkaar te vergelijken zijn, maar toch beiden symbolen werden van vrijheid en tolerantie. Erasmus hield tijdgenoten een morele spiegel voor in zijn Lof der Zotheid (1511). Spinoza beschreef in zijn Ethica (1677) een uitdagende morele filosofie.

In Spelen met waarden, betalen met gedachten onderzoekt Ronald van Raak hoe het denken van Erasmus en Spinoza tot stand kwam en welke waarden eraan ten grondslag lagen. Hij beschrijft hoe hun denkbeelden door de tijd heen werden gebruikt en wat hun filosofie kan betekenen in het huidige debat over de vraag wat ons nog met elkaar verbindt.

Ronald van Raak is hoogleraar Erasmiaanse waarden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en is als raadslid verbonden aan de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

Leve de chaos

Leon Heuts

Leon Heuts beschrijft openhartig het trauma van zijn moeder en de gevolgen daarvan voor zijn eigen leven, tot op de dag van vandaag. Zijn moeder maakte aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, als jong Duits meisje in een schuilkelder, het verwoestende bombardement op Maagdenburg mee. Totale chaos. Zij heeft nooit een echte moeder voor hem kunnen zijn. Hij verliet haar op zijn negende en koos voor zijn vader.

Toen hij zijn moeder tien jaar later voor het eerst weer ont-moette, ontdekte hij dat haar trauma deels ook zijn eigen trauma was.
Maar in zijn werkzame leven als onder meer hoofd-redacteur van Filosofie Magazine, ontdekte hij dat er ook een andere chaos bestaat. Een chaos die een voedingsbodem is voor kunst en creativiteit.
Een creatieve chaos die onverwachte nieuwe kansen biedt.

Leon ging studeren en werd hoofdredacteur van Filosofie Magazine, waar in die tijd een anarchistische sfeer hing die paste bij zijn persoonlijk leven. Hij besefte dat het trauma van zijn moeder deels ook zijn eigen trauma was: zijn leven stond in het teken van chaos, melancholie, uitstelgedrag en veel te veel rode wijn. Maar hij ontdekte ook dat juist de chaos nieuwe kansen biedt in een tijd van collectieve traumatische ervaringen, zoals oorlog, pandemie en klimaatcrisis. Overal ter wereld staan mensen op die hun eigen lijf en leden inzetten om iets goeds te betekenen voor de wereld – denk aan Greta Thunberg, Black Lives Matter, de activisten op de A12. Ecco homo – zie de kwetsbare mens, moedig vechtend en liefhebbend, zelfs op de rand van de vulkaan.
Leon Heuts was hoofdredacteur van Filosofie Magazine; momenteel is hij Head of Studium Generale TU Delft.