Wat als we stoppen met denken in beperkingen van vandaag en in plaats daarvan beginnen bij een toekomst die wél werkt? In deze werkvorm stappen studenten in het jaar 2040, waarin een belangrijke duurzaamheidsdoelstelling al bereikt is. Van daaruit backcasten ze naar het heden: welke beslissingen, samenwerkingen en innovaties hebben geleid tot dit toekomstbeeld? Deze aanpak stimuleert systeemdenken, creativiteit en strategisch inzicht.
- Doel van de activiteit
- Brainstorm | Kennis uitwisselen | Vaardigheden oefenen | Reflecteren
- Wanneer
- Tijdens het lesmoment
- Waar
- Offline
- Tijdsduur
- < 60 minuten| > 60 minuten
- Groepsgrootte
- Small | Medium
- Materialen
Papier of Miro/Canva/Powerpoint
Stappenplan
Stap 1
Introductie van backcasting: Leg uit wat backcasting is: een methode waarbij je vertrekt vanuit een gewenst toekomstbeeld (in dit geval: een duurzame wereld in 2040) en terugkijkt om te bepalen wat er nodig was om daar te komen.
Stap 2
Schets het toekomstbeeld: De docent presenteert een korte en inspirerende schets van hoe Nederland (of de wereld) er in 2040 uitziet na het succesvol aanpakken van een duurzaamheidsprobleem, zoals:
- "In 2040 is de stikstofuitstoot met 80% verminderd."
- "Waterverbruik in de landbouw is gehalveerd zonder opbrengstverlies."
- "Alle stedelijke mobiliteit is emissievrij."
Gebruik eventueel beeldmateriaal of storytelling om het toekomstbeeld levendig te maken.
Stap 3
Backcasten in teams: Studenten werken in groepjes van 3–5 personen. Ze beantwoorden samen:
- Wat is er tussen 2025 en 2040 gebeurd om dit toekomstbeeld mogelijk te maken?
- Welke technologieën, gedragsveranderingen, beleidsmaatregelen of samenwerkingen zijn ingezet?
- Welke mijlpalen (jaartallen) hebben plaatsgevonden?
Laat studenten dit visueel maken (bv. op een tijdlijn, als strip, infografiek of flowchart).
Stap 4
Presenteer het 'pad naar 2040': Elk team presenteert kort hun route naar 2040. Laat andere studenten vragen stellen of alternatieve scenario’s aandragen.
Stap 5
Reflectie: Faciliteer een reflectie in groepjes, tweetallen of klassikaal, bijvoorbeeld met behulp van onderstaande vragen:
- Wat viel op aan elkaars routes?
- Welke stappen voelden realistisch? Welke minder?
- Wat zegt dit over hoe we nu denken over verandering en duurzaamheid?
Variatie 1
Laat studenten hun eigen 2040 verzinnen: In plaats van een vast toekomstbeeld, laat je studenten zelf een ambitieus maar geloofwaardig doel kiezen. Geef eventueel bepaalde kaders of richtlijnen mee.
Variatie 2
Je kunt studenten ook rollen laten aannemen van vanuit de toegewezen rol laten backcasten, zie uitleg hiervoor bij de werkvorm 'Backcasting role play'
Laat studenten hun toekomstbeeld en tijdlijn digitaal uitwerken via Canva of Miro.
Grote vellen papier of digitale tools (zoals Miro, Canva of PowerPoint)
(Optioneel) materialen voor visualisatie: pennen, stiften, markers, post its.
Je vindt hier suggesties voor tools en materialen bij deze werkvorm. Het is vaak mogelijk om andere tools te gebruiken. Wend je tot het Learning & Innovation team van je faculteit over de beschikbaarheid en het toepassen van online en offline tools.”
Gebruik altijd (generatieve) AI-tools die AVG-conform zijn. Raadpleeg ook de gebruiksrichtlijnen voor Generatieve AI en de themapagina AI in het onderwijs.
