Een fabeltjesfuik. Zo beschreef Arjan Lubach onlangs de werking van algoritmes van sociale platformen. Mensen die denken dat risico’s van corona wel meevallen zien precies die informatie die hun beeld bevestigt en vice versa. Informatietechnologie speelt ook een steeds grotere rol bij het nemen van beslissingen en het besturen van organisaties. Professor Arno Nuijten: “Daarbij wordt een belangrijk aspect onderbelicht. Namelijk de ingewikkelde relatie tussen informatietechnologie en menselijk beslissingsgedrag.”
Het menselijk risicogedrag en de rol die algoritmes van sociale platformen hierin spelen staan door de coronacrisis meer dan ooit in de schijnwerpers. “De manier waarop mensen risicoinformatie verwerken en hun gedrag laten bepalen, kan amper nog begrepen worden zonder de rol van informatietechnologie daarin te betrekken”, zegt Nuijten. “In de masterclass Behavioral Risk voor Professionals gaan we opzoek naar het gedrag van risico’s en de risico’s van gedrag.” Samen met Leon Yap is Nuijten programmamanager van deze masterclass aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Voor AG Connect schrijft Nuijten momenteel een artikelreeks over dit onderwerp.
Slimmere hulpsystemen, onveiliger gedrag
Het eerste artikel van die serie ‘Betere IT-beslissingen met kennis van menselijk risicogedrag’ gaat over de grote impact die kleine beslissingsfouten kunnen hebben. Hierin gebruikt Nuijten het voorbeeld van informatietechnologie in auto’s, zoals parkeersensoren en automatisch afstand houden. Recent onderzoek in de schadesector laat zien dat auto’s met slimme hulpsystemen niet minder, maar juist vaker schade rijden. “Mensen voelen zich er veiliger door en gaan zich daardoor onveiliger gedragen”, aldus Nuijten.
“Rijd je dagelijks langs dezelfde zijstraat, waar nooit verkeer uitkomt, dan rijd je met steeds hogere snelheid voorbij tot het eens goed misgaat. Zo zit IT ook vol zijstraten. Eerst ben je nog voorzichtig met het accepteren van bijvoorbeeld cookies, na verloop van tijd ben je toch minder bedachtzaam bij het accepteren en installeren van dergelijke software op je computer. Velocity noemen we dat: het gaat goed totdat het goed misgaat.”
Geen overzicht
Naast velocity onderscheidt Nuijten uncertainty, complexity en ambiguity. “Het inschatten van risico’s in het verkeer, maar ook van de informatietechnologie gaat per definitie gepaard met onzekerheden. Het is moeilijk rationele keuzes te maken als risico’s niet uit te rekenen zijn of als je te maken hebt met een grote hoeveelheid informatie zoals in het verkeer en in de IT”, zegt Nuijten. Nog een verkeersvergelijk: in een overweldigende drukte raak je het overzicht kwijt en maak je soms rijfouten die je normaal nooit maakt. “In de wereld van de IT is de massaliteit nog groter. Gevaren kunnen overal vandaan komen en het is onmogelijk overzicht te houden.”
Oranje stoplicht
Als voorbeeld van ambiguïteit noemt Nuijten een oranje stoplicht dat voor de één ‘remmen’ betekent en voor de ander ‘gas geven’. “In organisaties zie je hetzelfde terug: gebruikers gebruikten stoplichtrapportages en beslissen of ze remmen of gas geven bij een IT-project. Oranje is daarbij nogal een ruim begrip. […] Om betere IT-beslissingen te nemen is het dus de kunst om biases die op de loer liggen in een vroegtijdig stadium te ontdekken.”
- Meer informatie
Lees het complete artikel in AG Connect hier. Vind je dit onderwerp interessant en wil je meer weten? Bekijk dan hier de masterclass Behavioral Risk voor Professionals.