Het Erasmus Research Centre of Media, Communication and Culture (ERMeCC) heeft een NWO-subsidie van ruim twee ton verworven voor een onderzoek naar de effecten van lijdensverhalen op lezers.
Literatuurwetenschapster en psychologe Emy Koopman zal onder leiding van Prof. dr. Susanne Janssen (EUR) en Dr. Els Andringa (Universiteit van Utrecht) de komende vier jaar werken aan haar promotieonderzoek, getiteld Reading Suffering. An Empirical Enquiry into Emotional, Intellectual and Ethical Responses to Narratives of Mental and Physical Pain.
Literatuurwetenschappers benadrukken maar al te vaak positieve effecten van literatuur (romans, verhalen, gedichten) zonder dat er empirisch bewijs is dat literaire teksten daadwerkelijk zulke effecten hebben. Zo hebben zowel Susan Sontag als Martha Nussbaum betoogd dat literaire teksten ons empathischer kunnen maken en beter in staat tot kritische reflectie. Het gehonoreerde project behelst een systematische vergelijking tussen de reacties van lezers op verschillende soorten narratieve teksten en beoogt na te gaan wat precies de impact is van specifieke tekstkenmerken op de gevoelens en gedachten van lezers.
Het project bestaat uit een reeks experimentele lezersonderzoeken en een kwalitatieve studie. De aandacht gaat primair uit naar teksten over lijden, waarvan verwacht kan worden dat ze sterke emotionele reacties oproepen, zowel positieve als negatieve. Eerdere lezersonderzoeken hebben zich bijna uitsluitend gericht op positieve emoties, terwijl gevoelens van woede, verontwaardiging en walging juist zouden kunnen leiden tot ethische reflectie.
Vragen die aan bod komen zijn onder meer: hoe verhouden specifieke inhoudelijke en stilistische aspecten van de tekst en persoonskenmerken van de lezers zich tot de emotionele, intellectuele en ethische reacties die geobserveerd worden? Hoe verhouden emotionele reacties (van empathie tot walging) zich tot ethische en intellectuele reflectie? Welke rol speelt kennis over de tekst (‘dit is een gewaardeerd literair werk’ of ‘dit is een waargebeurd verhaal’) in het effect van die tekst op de lezer?
Op deze wijze willen de onderzoekers in kaart brengen welke effecten kunnen worden toegeschreven aan welk soort teksten, terwijl ze bovendien meer inzicht hopen te verschaffen in de voorwaarden van empathische en ethische reacties.
--
Contact: Amanda Koopman, Communicatie ESHCC, e-mail: koopman@smc.eur.nl