Nederlandse televisiekijkers laten zich regelmatig uit in raciale of etnische stereotypen wanneer ze over voetbal praten. Dat blijkt uit onderzoek naar de manier waarop Nederlandse voetbalkijkers tussen de 15 en 30 jaar praten over voetbal op televisie. Het gaat dan bijvoorbeeld over associaties van zwarte voetballers met natuurlijke fysieke kracht of ‘dierlijkheid’ en van witte spelers met mentale capaciteiten.
Uit het onderzoek van Van Sterkenburg en zijn collega’s Rens Peeters en Noortje van Amsterdam komt naar voren dat bepaalde raciaal-etnische stereotyperingen diep verankerd zitten in de samenleving. Tegelijk blijkt het afhankelijk van ‘context’ welke stereotypen gebruikt worden. Verschillende etnische groepen activeerden als het ware verschillende associaties onder kijkers, soms gebaseerd op raciale, biologische vooroordelen en soms of vertogen rond cultureel verschil.
Zo werden zwarte voetballers van Surinaamse afkomst regelmatig geassocieerd met ‘natuurlijke’ biologische kwaliteiten als het ging over hun sportprestaties, terwijl witte voetballers van Nederlandse afkomst vaker werden geassocieerd met tactische en technische capaciteiten.
Kwaliteiten
Hoewel fysieke kracht nuttig is in sport, zijn laatstgenoemde kwaliteiten nuttig in sport en de maatschappij als geheel, en om bv. leidinggevende posities te vervullen na de sportcarrière. Voetballers van Marokkaanse komaf werden relatief vaak gezien als ‘anders’ in religieuze en culturele termen, bv. geassocieerd met ‘street culture’ waardoor ze technisch vaardig en egoïstisch zouden zijn. Deze bevindingen komen niet uit de lucht vallen, ze zijn gedeeltelijk al gevonden in eerdere studies die Van Sterkenburg deed met collega’s. Het lijkt er ook op dat mensen de stereotypen gebruiken zonder dat ze het zelf in de gaten hebben.
Vidi-project
De studie is onderdeel van het 5-jarig Vidi project ‘How racist is televised football and do audiences react?’ naar de rol van voetbal op televisie in de multi-etnische samenleving. In de komende jaren belicht het project ook de inhoud en de productiekant van voetbaljournalistiek in Engeland, Nederland, Polen, en Spanje. Hier licht Van Sterkenburg het project toe.
Veel publiciteit
Het artikel is gepubliceerd in een special issue in de European Journal of Cultural Studies waarvan Awad, Engelbert en Van Sterkenburg van Erasmus School of History, Culture en Communication guest editors waren. In Engeland heeft Van Sterkenburg de afgelopen maanden presentaties gegeven over het onderwerp bij BT Sport (december 2018) en Sky Sport (april 2019). Ook besteedden Sky Sports News en BBC Radio Yorkshire aandacht aan het onderzoek, evenals het Nederlandse magazine Sport & Strategie.
- Universitair Hoofddocent
- Meer informatie
Persvoorlichting T (010) 408 1216 E press@eur.nl