Een brug slaan met een lokale gemeenschap nadat een deel van hun culturele erfgoed was geroofd, is lastig. Toch wagen dr. Naomi Oostermans (ESHCC), Liselore Tissen (Leiden/Delft University) en Daniel Aguilar Ruvalcaba (Rijksacademie) een poging met hun project "3D reproductiemethoden in betwist erfgoed". In dit project focussen ze op een Mixteekse schedel die nu in het Volkenkunde Museum in Leiden te bewonderen is. Trouw heeft hen geïnterviewd met betrekking tot dit project.
Centraal in het stuk staat de Mixteekse schedel (ook wel "turquoise schedel" genoemd) van het Volkenkunde Museum in Leiden. De schedel bleek enkele jaren terug een vervalsing: hoewel de schedel en de mozaïek uit de 14e eeuw komen, is de lijm die werd gebruikt 20e eeuws. Hoogstwaarschijnlijk is de schedel geroofd uit een graf in het zuiden van Mexico, waarna de mozaïken zijn toegevoegd. Vervolgens is de schedel, via een reeks tussenhandelaren, aangeboden aan het museum en in de jaren 60 van de vorige eeuw ook daadwerkelijk aangekocht.
In het interview vertellen Oosterman, Tissen, en Aguilar Ruvalcaba over de complexe vraagstukken met betrekking tot de restitutie en repatriëring van cultureel erfgoed en menselijke resten. Tevens vertellen ze over de beschouwing van kunst en erfgoed vanuit westers perspectief; hoewel de schedel als museologisch "topstuk" wordt aangemerkt door het museum, wordt het door de inheemse Mixteekse gemeenschap gezien als een voorouder. Met hun project proberen de wetenschappers en het museum een brug te slaan met de lokale gemeenschappen in zuid-Mexico, om zo tot een constructieve dialoog te komen met betrekking tot eventuele repatriëring. Een levensechte 3D replica staat centraal hierin. De 3D replica zal worden gebruikt als compromis, de inheemse Mixteekse gemeenschap kan beslissen wat ze met de echte schedel wil doen, terwijl het Volkenkunde Museum in Leiden de levensechte 3D replica kan tentoonstellen.
Wat zou er gebeuren met de echte schedel?
Door actief te praten met de inheemse Mixteekse gemeenschap in de provincie Oaxaca, Mexico, proberen Oosterman, Tissen en Aguilar Ruvalcaba erachter te komen wat de lokale gemeenschap nodig heeft met betrekking tot de schedel. "Ze willen de schedel mogelijk herbegraven," legt Oosterman uit. "Tot nu toe hebben we vooral met een westerse bril bekeken welke financiële en culturele waarde de schedel heeft. Maar stel dat de Mixteken vinden dat hun voorouder dringend moet worden herbegraven, dan heeft dat óók waarde. Want dat maakt hem weer deel van de cultuur waartoe hij behoort."
Lees het volledige artikel hier:
- Onderzoeker
- Meer informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Naomi Oosterman via oosterman@eshcc.eur.nl
In oktober 2023 worden er een reeks lezingen en bijeenkomsten georganiseerd met betrekking tot dit project. Wilt u hiervan op de hoogte gehouden worden? Neem dan contact op met Naomi Oosterman.