Geopolitics of Artivism

De visuele kunsten hebben zich in de (westerse) kunstgeschiedenis ontwikkeld tot een relatief gescheiden en autonoom maatschappelijk veld. Dit betekent dat erkende kunstenaars status genieten op basis van de artistieke waarde van hun werk. Deze waarde wordt voor een groot deel bepaald door kunstinstituten en -actoren zoals musea, curatoren, galeries, kunsthandelaars en kunstcritici.

Steeds vaker wijzen verschillende onderzoekers erop dat sociale beoordelingscriteria een belangrijke rol in de kunst spelen. Vooral de sociaal betrokken kunstvormen, zoals kunstactivisme – in het Engels ook wel aangeduid met artivism – laten deze ontwikkeling zien. Waar artistieke status vandaag de dag nog sterk geworteld is in autonome artistieke evaluatie, vormen sociaal betrokken kunstvormen, zoals kunstactivisme, een interessante puzzel. Ze lijken een eigen logica te volgen, maar zoeken tegelijkertijd maatschappelijke verandering door hun nadruk op sociale betrokkenheid. Dit roept de vraag op hoe kunstactivisme wordt geëvalueerd en in hoeverre het impact heeft en aandacht geniet buiten de relatief autonome kunstwereld.

Het onderzoek van Frank Weij bestaat uit 15 kwalitatieve interviews met kunstcuratoren, gecombineerd met geautomatiseerde contentanalyse van 2.000 krantenartikelen en een onderwerpmodellering van ruwweg 2 miljoen tweets. "Het verzamelen van alle tweets bleek een behoorlijk tijdrovende klus, maar resulteerde uiteindelijk in een interessante dataset die me dwong om waardevolle coderingstechnieken verder te ontwikkelen."

Op basis van dit onderzoek kan worden gesteld dat vertegenwoordiging een belangrijke rol speelt in het geval van sociaal geëngageerde kunst, zoals kunstactivisme. Hierdoor wordt artistieke expressie een middel om een meer sociaal georiënteerd doel te bereiken. Door een stem te geven aan de ondervertegenwoordigde sociale groepen, wordt verwacht dat ongelijkheden in de bredere samenleving worden aangepakt.

Bovendien benadrukt de selectieve berichtgeving en nieuwsconsumptie op Twitter over kunstactivisme hoe media functioneert als poortwachter. Waar media aan sommige activisten veel aandacht besteedt, in tegenstelling tot andere, lijkt het mediapubliek de activistische doelen grotendeels te negeren.

Frank Weij: "Vooral dat laatste viel mij op. Een persoonlijk doel van dit onderzoek was om iets te zeggen over de impact van kunstactivisme in termen van de aandacht die het krijgt buiten de sfeer van de kunst. Terwijl ik verwachtte dat Twittergebruikers de kunst van activisten grotendeels links zouden laten liggen, had ik niet verwacht dat dit ook zou gelden voor de activistische intenties van de kunstenaars."