Nu er bijna geen ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog meer zijn, houden monumenten, musea en onderwijs de herinneringen levend. Ook films, musicals en videogames dragen een steentje bij, maar hoe serieus moeten we die laatste categorie nemen? In een uitgebreid artikel in de VPRO Gids vertellen voormalig Geschiedenis-PhD’ers Pieter van den Heede, Laurie Slegtenhorst en Marc van Berkel over de rol van de Tweede Wereldoorlog in populaire cultuur.
Call of Duty, Battlefield and Medal of Honor, het zijn allemaal bekend videogames die zich in de Tweede Wereldoorlog afspelen. Deze games kunnen het beste gezien worden als gameversies van films en series als Saving Private Ryan en Band of Brothers. De games passen in de bredere popularisering van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, waarin vermaak en een ‘authentieke beleving’ centraal staan. Misschien wel het beste voorbeeld daarvan is de hitmusical Soldaat van Oranje.
Het is de vraag welk beeld van de oorlog al die uitingen van populaire cultuur opleveren. Laurie Slegtenhorst stelt dat producenten vaak kiezen voor een sterk contrast tussen goed en fout: ‘echte helden’ die het opnemen tegen ‘slechte nazi’s’. Dat geldt met name voor musicals en films. Maar volgens Pieter van den Heede bieden films en series nog steeds een breder en gevarieerder beeld van de oorlog dan games. Games bieden een vrij eenzijdig beeld van de oorlog. Ze draaien vooral om vechten, heroïek en patriottisme, en laten bijvoorbeeld weinig zien van het leed dat burgers te verduren kregen.
Marc van Berkel doet al jaren onderzoek naar Geschiedenisonderwijs. Hij vindt dat games als Call of Duty in de geschiedenisles alleen als historische bron geschikt is. “De eenzijdigheid die er zo dik bovenop ligt in dit soort games kan een aanknopingspunt zijn voor docenten om jongeren kritisch na te laten leren denken over daders en slachtoffers, en over de perspectieven die een game wel of niet laat zien. Maar ik blijf het problematisch vinden dat deze games zo vaak werken met stereotyperingen. Ik denk dat jongeren niet of nauwelijks doorhebben dat de nuance ontbreekt. Daarvoor hebben ze veel kennis én sturing van een docent nodig.”
Momenteel wordt er weinig gebruik gemaakt van oorloggames in geschiedenislessen. Daarentegen worden films als The Boy in the Striped Pyjamas and Schindler’s List veel aangehaald. Dat komt volgens Van Berkel doordat docenten te weinig weten van games, het medium niet geschikt vinden of computervaardigheden missen. Werk aan de winkel dus.
Lees hier volledige artikel in de VPRO Gids.
- Meer informatie
Pieter van den Heede promoveerde in Februari 2021 op het onderwerp ‘Engaging with the Second World War through Digital Gaming’, Laurie Slegtenhorst promoveerde in Oktober 2019 op het onderwerp ‘Echte helden. De popularisering van de Tweede Wereldoorlog in Nederland sinds 2000’ en Marc van Berkel promoveerde in 2017 op het onderwerp ‘Plotlines of Victimhood. The Holocaust in German and Dutch History textbooks, 1960-2010’.