Kees Ribbens over het gebruik van gruwelijke historische gebeurtenissen in films voor pathos

Op woensdag 3 november publiceerde Wired een artikel over het gebruik van historische gruweldaden in films om zo emoties op te roepen bij het publiek. Volgens Wired-auteur Amelia Tait is de Marvelfilm Eternals slechts één voorbeeld van deze “smakeloze en goedkope” gewoonte. In een van de scenes verwijst de film naar de bombardementen op Hiroshima. Zodoende, zegt Tait, gebruikt het een gruwelijke gebeurtenis als een middel om pathos toe te voegen aan een superheldenfilm.

Maar waarom maken filmmakers überhaupt zulke verwijzingen? Ribbens vertelt dat dergelijke referenties films “minder vaag en toegankelijker” kunnen maken. “Er heerst wellicht ook wat luiheid aan de kant van de makers,” gaat hij verder, “zij weten dat beide wereldoorlogen bijna altijd hedendaagse kijkers aanspreekt, omdat de oorlogen niet alleen hoogst herkenbaar zijn maar ook als moreel ijkpunt dienen voor kwesties over goed of fout.”

De vraag borrelt op of er regels zouden moeten zijn voor het gebruik van traumatische gebeurtenissen in hedendaagse filmproductie. Ribbens waarschuwt dat dit een uitdagende taak is: “er zijn geen ondubbelzinnige, niet-veranderende criteria”. “Wij in het Westen vinden het oké om een T-shirt te dragen met een portret van Mao erop, maar een T-shirt met een foto van Hitler – een andere twintigste-eeuwse massamoordenaar – ligt veel gevoeliger,” illustreert hij. Uiteindelijk is het wellicht een kwestie van persoonlijke smaak. Dat wil zeggen, niet te spreken zijn over Nazi-figuren in moderne videogames betekent niet dat ze per se smakeloos zijn. Volgens Ribbens “ligt de verbeelding en de toe-eigening van het verleden niet exclusief in de handen van historici.”