Lise Zurné ontvangt Lira Fonds beurs voor boek over ‘historical re-enactment’

Beladen thema’s tijdens naspelen

Zurné is visueel antropoloog en cultureel historicus en onderzocht hoe ‘amateurhistorici’ oorlogen naspelen binnen het fenomeen historical re-enactment, waarvoor ze uitgebreid veldonderzoek deed in zowel Europa als Indonesië. Daarbij keek ze naar hoe deze hobbyisten omgaan met beladen thema’s als kolonisatie, genderrollen en het uitbeelden van lijden en geweld. 

Het Lira Fonds kent vier beurzen per jaar toe, waarvan één voor een jonge onderzoeker die binnen vijf jaar is gepromoveerd. En daarbij viel de keuze dus op Lise Zurné. Volgens het Lira Fonds is het uniek dat zij thema’s als koloniale geschiedenis en gender in verband brengt met re-enactment. Daarbij zien ze het beoogde boek als potentieel materiaal voor de onderwijspraktijk. Een mooi compliment dus.

Combinatie van tekst en beeld

Zurné over haar inzending: “Tijdens mijn veldonderzoek heb ik erg veel beeldmateriaal geschoten, waar ik in mijn academische publicaties niet zoveel mee kon. Dus het leek me heel tof als dat alsnog ergens een plek zou krijgen. En toen ik in aanraking kwam met de beurs van het Lira Fonds, leek een populairwetenschappelijk boek mij daar de perfect plek voor. Ik heb in mijn aanvraag ook duidelijk gemaakt dat ik me wil richten op een mooie combinatie van tekst en beeld.”

Meer dan mannen die oorlogje spelen

Historical re-enactment spreekt een breed publiek aan en wordt wereldwijd steeds populairder. Het brengt geschiedenis heel erg tot leven. Maar het wordt ook vaak gezien als een hobby voor mannen die ‘oorlogje’ willen spelen. Uit Zurné’s eerdere onderzoek blijkt dat dat beeld niet klopt. De praktijk is echter veel complexer met een breed scala aan deelnemers, waaronder vrouwen en historisch gemarginaliseerde groepen. Die willen graag een podium bieden voor perspectieven die zij onbelicht achtten. Achter de schermen vinden dan ook regelmatig serieuze en soms felle discussies plaats over welk standpunt een podium verdient.

Deze complexe dynamiek maakt re-enactment een boeiend fenomeen: het bevindt zich in een spanningsveld van hoe serieuze onderwerpen onderdeel worden van hobbycultuur. Het doel van het boek is de gelaagdheid van de hobby te laten zien en het op behapbare wijze linken aan theorieën over rituelen, identiteit, gender, erfgoed en het collectieve geheugen. De werktitel van het boek is dan ook toepasselijk ‘Spelen met oorlog’. 

Andere koek dan academisch schrijven

Het schrijven van een populairwetenschappelijk boek is voor Zurné wel even omschakelen. “Ik vind het erg leuk dat ik mijn promotieonderzoek kan omvormen naar iets wat voor een breder publiek toegankelijk is, maar ik moet goed nadenken over hoe ik dingen uitleg en hoe dat in het heden speelt. Dat is een groot verschil met het schrijven van een dissertatie of paper, die zitten vol referenties en concepten en zijn bijna altijd in het Engels. Plus, je schrijft dan voor een publiek dat al kennis van het onderwerp heeft. Daar zit de uitdaging en dat vind ik erg spannend. Maar ik denk dat ik er wel goed in ben omdat ik niet de meest theoretische academicus ben in de zin dat ik vooral kijk naar wat mensen werkelijk doen en hoe ze ergens betekenis aangeven, in plaats van iets slechts conceptueel te benaderen.”

“Het beeldmateriaal zal daar zeker bij helpen. Want re-enactment gaat natuurlijk heel erg over kostuums, materiele cultuur en uitbeelden. Dus ik ben blij dat mensen straks kunnen zien hoe het er echt uitziet en uit hoeveel facetten het bestaat. Er komt meer bij kijken dan alleen maar een uniform aandoen.”

Volgens Zurné past het onderwerp ook erg bij ESHCC. “Wij bieden de Master Applied History (toegepaste geschiedenis) aan, die gaat over hoe mensen het verleden herdenken en in het heden met de geschiedenis omgaan, ook in het dagelijks leven buiten de institutionele context. Ik vind het leuk om te zien dat dat zo goed kan aansluiten.”