Prof. dr. Anna Nieboer doet onderzoek naar leeftijdsvriendelijke buurten en deelt in dit interview haar inzichten. Ze vertelt waarom inclusieve en sociale buurten zo belangrijk zijn, welke uitdagingen er liggen, en wat ouderen zelf nodig hebben om zich gezien en gesteund te voelen.
Waarom richt u zich op leeftijdsvriendelijke gemeenschappen en waarom is dit nu belangrijk?
“Omdat er steeds meer oudere mensen komen, beseffen beleidsmakers en zorgverleners dat de buurt als ‘leeftijdsvriendelijke’ gemeenschap belangrijk is. Het is duidelijk dat ‘leeftijdsvriendelijk’ betrekking heeft op de invloed van de omgeving op het welzijn van mensen. Maar hoe? En is dat hetzelfde voor ouderen met een Nederlandse achtergrond en ouderen met een migratieachtergrond?
We weten nog te weinig over hoe ouderen dit ervaren. Daardoor is het lastig om goed beleid te ontwikkelen. Ons onderzoek vertelt ons hoe we kunnen zorgen dat ouderen met en zonder migratieachtergrond op een prettige manier oud worden in hun eigen buurt. Het draagt daarmee bij aan goede zorg en ondersteuning van ouderen in de samenleving.”
Wat maakt een buurt echt leeftijdsvriendelijk?
Ouderen hebben, net als andere mensen, hun omgeving nodig voor hun behoefte aan genegenheid, waardering, status, stimulatie en comfort. Hoeveel zij hiervan in hun buurt kunnen vinden, zegt iets over hoe leeftijdsvriendelijk die buurt is. Solidariteit tussen buren speelt daarbij ook een rol. Dit betekent dat mensen elkaar vertrouwen en elkaar helpen wanneer dat nodig is. Een buurt is leeftijdsvriendelijk wanneer deze bijdraagt aan sociale verbondenheid en welzijn van ouderen, ook in divers samengestelde buurten in de stad.
Hoe verschillen de behoeften van ouderen met verschillende achtergronden of culturen?
De behoeften van ouderen verschillen duidelijk:
Ouderen zonder migratieachtergrond
Ouderen zonder migratieachtergrond hechten veel waarde aan veiligheid, sociale contacten, en een groene, nette buurt. Hun welzijn wordt versterkt door een prettige fysieke omgeving en contact met buurtgenoten.
Turkse ouderen
Turkse ouderen hebben naast veiligheid ook sterke behoefte aan ondersteuning bij dagelijkse taken, taal en administratie, en aan woningen die geschikt en betaalbaar zijn. Sociale activiteiten en het behoud van tradities spelen een belangrijke rol.
Surinaamse ouderen
Surinaamse ouderen vinden veiligheid, saamhorigheid, goede toegankelijkheid van voorzieningen, een ondersteunende thuisomgeving en netheid van de buurt belangrijk, maar hun voorkeuren voor specifieke voorzieningen variëren sterk tussen individuen.
Marokkaanse ouderen
Marokkaanse ouderen leggen vooral nadruk op familie en thuisomgeving, sociale verbondenheid en betrokkenheid bij de buurt, betaalbare en levensbestendige woningen, en inclusieve buurten die isolatie voorkomen.
Hoe kunnen leeftijdsvriendelijke gemeenschappen mensen helpen langer zelfstandig te blijven wonen?
Veilige, toegankelijke en sociale buurten helpen ouderen zelfstandig, actief en betrokken te blijven.
Wat zijn de grootste uitdagingen bij het creëren van leeftijdsvriendelijke gemeenschappen?
- Veiligheid en toegankelijkheid: Straten, gebouwen en openbare ruimtes moeten veilig, goed verlicht en aangepast zijn aan ouderen (bijv. liften, hellingen, drempelloze ingangen). Dit vraagt om investeringen en aanpassing van bestaande infrastructuur.
- Betaalbare en geschikte huisvesting: Ouderen hebben woningen nodig die levensbestendig, comfortabel en betaalbaar zijn, maar dit is vaak beperkt beschikbaar.
- Sociale cohesie en inclusiviteit: Buurten moeten sociaal verbonden en cultureel inclusief zijn, zodat ouderen met een migratieachtergrond zich welkom en ondersteund voelen.
- Toegang tot voorzieningen en diensten: Dichtbijgelegen gezondheidszorg, winkels en sociale activiteiten zijn cruciaal, maar niet altijd beschikbaar in alle buurten.
- Ondersteuning bij dagelijkse taken: Ouderen hebben soms hulp nodig bij administratie, boodschappen of zorg; het organiseren van deze ondersteuning in de buurt is complex.
- Diversiteit in behoeften: Ouderen zijn geen homogene groep; verschillen in achtergrond, cultuur, gezondheid en voorkeuren maken maatwerkbeleid noodzakelijk.
- Samenwerking tussen beleidsmakers, stadsplanners en gemeenschap: Het opzetten van leeftijdsvriendelijke gemeenschappen vraagt coördinatie tussen verschillende partijen, wat tijd en middelen kost.
Kortom: het combineren van fysieke, sociale en ondersteunende aspecten in een buurt, terwijl je rekening houdt met diversiteit en inclusiviteit, is de kernuitdaging.
- Professor
