Op maandag 6 april namen Bas Jacobs, Sijbren Cnossen Professor Publieke Economie aan Erasmus School of Economics en Sandra Phlippen, universitair docent aan Erasmus School of Economics en hoofdeconoom bij ABN AMRO, plaats in het Economenpanel van BNR Nieuwsradio. Hierin bespraken zij onder andere de NOW-steunregeling die het kabinet deze week heeft laten ingaan. Ook bespraken zij mogelijke nieuwe maatregelen om de schade op de economie te beperken.
Weerstand onder ondernemers
De Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) is door de overheid ingesteld om te voorkomen dat werknemers hun baan en inkomen kwijtraken door de coronacrisis. Werkgevers die structureel omzetverlies hebben en voldoen aan de overige voorwaarden, kunnen met deze regeling een tegemoetkoming voor hun loonkosten krijgen. Deze maatregel lijkt erg populair te zijn onder werkgevers, maar Phlippen merkt dat er toch enige weerstand is onder ondernemers wat betreft de andere maatregelen die zijn ingesteld afgelopen weken. Hier heeft zij het in het specifiek over het noodkrediet, die sinds zijn ingang relatief weinig is aangevraagd. Ondernemers lijken vooral bezig te zijn met het ontslaan van personeel en het onderhandelen met hun pandjesbaas voor huurverlagingen. Volgens Phlippen los je zo het probleem niet op, maar stel je het enkel uit. Daarnaast neemt de werkloosheid op deze manier enorm toe, wat ervoor zorgt dat de consumptie in de economie sterk afneemt. 'Het is erg belangrijk dat ondernemers steun vragen bij de overheid, om hoge werkloosheid in de toekomst te voorkomen.'
Het coronapasje
Bas Jacobs gelooft dat de miljarden die de overheid uittrekt onze economie niet gaan redden. 'Er zijn steeds meer instituten die zich realiseren dat de crisis misschien nog wel groter gaat uitvallen dan de kredietcrisis in 2008. De werkloosheidcijfers in Amerika zijn veel hoger dan we in eerste instantie voor mogelijk hadden gehouden. De economie gaat heel hard achteruit en de huidige maatregelen die vooral gebaseerd zijn op de korte termijn gaan de economie niet draaiende houden op de lange termijn.'
Jacobs gelooft dat de oplossing voor de uitzichtloze situatie ligt in het testen van mensen op een enorme schaal. ‘Niet alleen om te kijken of we kunnen voorkomen dat mensen ziek worden en langdurige gezondheidsschade kunnen oplopen, maar ook om ervoor te zorgen dat de samenleving weer zo snel mogelijk kan opstarten. We moeten echt in een heel hoog tempo heel veel mensen gaan testen.’ Volgens Jacobs zou iedereen die negatief getest wordt weer aan het werk moeten kunnen, met een zogenaamd coronapasje. Natuurlijk is dit niet zonder risico’s. 'Honderd procent veilige testen bestaan niet. Er moet nagedacht worden over de voorwaarden waaronder de economie weer open kan en de beperkte test capaciteiten lijkt nu het grootste obstakel te zijn.'
Anderhalve-meter-economie
Een andere oplossing voor de huidige situatie is de zogenaamde anderhalve-meter-economie: een economie waarin het sociale leven weer op gang kan komen, maar wel met de gepaste afstand. Jacobs ziet dit wel gebeuren. ‘Mensen hebben een sterke behoefte aan sociale activiteiten zoals uiteten of op reis gaan. Ik denk dat er daarom meer discussie gevoerd moet worden over hoe we de economie op een verantwoorde wijzen weer kunnen openen.’
Volgens Phlippen is het nu het verstandigst om de lockdown volledig in lijn te houden met wat het RIVM zegt. ‘Het is belangrijk om de druk op de curve te behouden, ook als er goed nieuws is.’ Phlippen legt uit dat het voor de economie beter is om op de middellange termijn heel streng te zijn, in plaats van de economie zo snel mogelijk weer zijn gang laten gaan en mogelijk later te maken krijgen met een opleving van de verspreiding van het virus.
Maatschappelijke baten en kosten
Ook de discussie over hoeveel een mensenleven nou eigenlijk waard is loeit steeds meer op. ‘Als het 1 miljoen euro kost om iemand te redden of blijvende gezondheidsschade te voorkomen, worden daar misschien 10 of 15 mensen werkloos van. Daar is ook heel veel emotionele schade mee gemoeid’, zegt Jacobs. ‘Ik denk dat de discussie moet gaan over hoe we slimmer kunnen nadenken over de maatschappelijke baten en kosten van ingrepen. Ik denk dat testen een relatief goedkoop instrument is waarmee je relatief goede resultaten kan behalen.’
Europees ingrijpen
De economen bespreken ook het ingrijpen op Europees niveau. Phlippen gelooft in ieder geval niet dat de oplossing ligt bij de controversiële Eurobonds. Wel is het duidelijk dat er iets van ingrijpen nodig is. Phlippen ligt uit dat de impact van de crisis op de Europese landen asymmetrisch is. Niet alleen omdat sommige landen harder getroffen zijn dan anderen maar ook omdat het economisch uitgangspunt van de landen in eerste instantie al verschilde. ‘We moeten zien te voorkomen dat het herstel van de landen niet ook asymmetrisch wordt.’ Volgens Phlippen is de beste manier om dit te voorkomen in de vorm van een gift, waarbij de hardst getroffen landen tot 2027 geen bijdrage hoeven te betalen aan het Europees budget. Volgens Jacobs is dit geen slecht idee. ‘Op het moment dat je een nieuw instrument introduceert op Europees niveau zoals Eurobonds of Coronabonds, dan zul je waarschijnlijk zien dat in de volgende crisis dat instrument weer zal worden ingezet, wat weer leidt tot discussie tussen Noord- en Zuid-Europa. Op deze manier kunnen we dat voorkomen.’