Weinig economische begrippen leiden tot zoveel verwarring als ‘bezuinigen op de gezondheidszorg’. Patiënten en hulpverleners spreken van uitholling van de gezondheidszorg door bezuinigingen, terwijl beleidsmakers zich druk maken over de aanhoudende groei van de zorguitgaven.
De zorguitgaven zijn sinds 1972 met een factor 15 toegenomen. Deels komt dit door inflatie; economen drukken de groei van de zorguitgaven daarom liever uit na correctie voor deze geldontwaarding (zie figuur1). Uit deze figuur blijkt dat de zorg over de jaren heen steeds meer kost in termen van opgeofferde consumptie.
Figuur 1: De uitgaven aan zorg zijn sterk gestegen.
Bron: CBS. De definitie van zorg is de brede definitie zorg en welzijn van het CBS.
In 1970 was de zorg nog ongeveer 26 miljard euro waard aan andere goederen tegen huidige prijzen. In 2020 zijn we bereid om vier keer zoveel goederen op te offeren om de zorg te financieren. Dat wil niet zeggen dat burgers daadwerkelijk minder andere goederen zijn gaan consumeren om de zorg te kunnen financieren. In de praktijk werd de toename gefinancierd vanuit de economische groei en door relatief minder uit te geven aan andere beleids- terreinen. Daardoor is de stijging van de zorguitgaven voor een belangrijk deel onopgemerkt gebleven.
Om rekening te houden met de groei van de economie drukken we de betaalbaarheid van zorguitgaven veelal uit als aandeel van het bruto binnenlands product (bbp). Als de zorguitgaven precies mee- stijgen met de omvang van de economie, dan blijven de uitgaven als percentage van het bbp constant. De zorguitgaven stegen echter een stuk sneller dan de rest van de economie. De zorguitgavengroei is daarom ten koste gegaan van een relatieve daling van de uitgaven aan andere doelen. Na correctie voor inflatie is de economie sinds 2000 met 26 procent gegroeid, en de zorguitgaven met 64 procent. Het reëel beschikbaar huishoudinkomen steeg in deze periode met 19 procent. Een deel van de economische groei is dus niet terechtgekomen in het vrij besteedbare huishoudinkomen, maar opgeslokt door de zorg.
De uitgavengroei in de zorg gaat ook ten koste van andere beleidsterreinen. Beleidsmakers buiten de gezondheidszorg kijken met enige afgunst naar de uitgavenstijging aan zorg, halen figuur 2 erbij, en spreken over de middelvinger van VWS richting andere beleidsterreinen. Het is hun duidelijk dat de zorguitgaven zo niet kunnen blijven doorgroeien.
Figuur 2: Toename overheidsuitgaven tussen 2000 en 2018 per beleidsterrein.
Bron: CPB en CBS. De definitie van zorg is de brede definitie zorg en welzijn van het CBS.
Lees het volledige artikel op de website van Zorgvisie.
- Universitair Docent
- Onderzoeker
- Meer informatie
Dit artikel werd op 15 juni 2021 gepubliceerd op de website van Zorgvisie.