Gezondheidsverschillen nemen toe, het aantal chronisch zieken stijgt en gezondheidsvraagstukken worden complexer. Reden temeer om inzichten uit verschillende wetenschappelijke disciplines te integreren in maatschappelijk beleid, zodat toekomstige interventies toegankelijker worden en beter aansluiten op het dagelijks leven van mensen. Deze boodschap stond centraal tijdens het evenement ‘Towards Healthy Societies - From resilient governance to digital health solutions’ dat donderdag 19 januari plaatsvond op de campus van de Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM).
De bijeenkomst had als doel om bestaande kennis te delen en onderling nieuwe contacten op te doen. Healthy Society, initiatiefnemer van dit evenement, is een samenwerkingsverband tussen Leiden-Delft-Erasmus Universities en Medical Delta.
Preventie tijdens de eerste 1.000 levensdagen
Na een gezonde lunch en een welkomstwoord van decaan prof. dr. Maarten IJzerman (ESHPM), Medical Delta hoogleraar prof. dr. Andrea Evers (Universiteit Leiden, TU Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam) en prof. dr. Anna Nieboer (Erasmus Universiteit Rotterdam) volgde de eerste keynote presentatie van prof. dr. Jessica Kiefte-de Jong, hoogleraar Population Health (LUMC). In haar keynote maakte ze duidelijk hoeveel impact ongezonde omstandigheden hebben op de ontwikkeling en de gezondheid van een kind. Kinderen die worden blootgesteld aan risicofactoren zoals verwaarlozing en overgewicht adopteren vaker een ongezonde levensstijl, ontwikkelen vaker psychologische problemen en hebben een kortere levensverwachting. Ondanks dat dit bekend is, is er nog veel winst te behalen als het gaat om het voorkomen van gezondheidsproblemen. Hoewel er al veel goede interventies bestaan, zijn deze niet altijd voldoende toegankelijk voor diegenen die er het meeste baat bij zouden hebben. Om daar verandering in te brengen, is het volgens Kiefte-de Jong noodzakelijk in te zetten op het verbinden van bestaande initiatieven en de eerstlijnszorg, en dat verschillende organisaties gemeenschappelijke doelen formuleren.
Woonplaats doet ertoe
‘Je woonplaats doet ertoe’, dat was de centrale boodschap van de tweede keynote spreker prof. dr. Roland Bal, hoogleraar 'Beleid en Bestuur van de Gezondheidszorg' aan de Erasmus Universiteit. Zo verschilt de levensverwachting bijvoorbeeld aanzienlijk tussen verschillende wijken in grote steden zoals Rotterdam. Om gezonde steden te ontwerpen, is het belangrijk te leren van datgene wat goed werkt. Als voorbeeld noemde Bal het Cerda grid in Barcelona, dat is ontworpen om sociale verbinding en buitenactiviteiten te stimuleren. Bij het ontwikkelen van nieuwe ontwerpen, is het belangrijk dat we niet vervallen in een top-down aanpak, maar middels co-creatie de behoeften van inwoners tegemoetkomen en obstakels uit de weg nemen in Nederlandse wijken, zo stelde Bal. Een goed voorbeeld daarvan is het Open City concept zoals beschreven door Richard Sennett.
Interactieve markt
Tussen de keynotepresentaties door waren er talloze laptop- en posterpresentaties te bezoeken in de foyer van het Erasmus Paviljoen. Deze interactieve markt gaf de gelegenheid om de nieuwste inzichten op Healthy Society-gebied te bespreken. Isra-al-Dahir (PhD kandidaat Universiteit Leiden) en Jasper Faber (PhD kandidaat TU Delft) onderzoeken binnen het wetenschappelijke programma Medical Delta eHealth & selfmanagement for a healthy society bijvoorbeeld hoe het komt dat preventieve interventies vaak niet worden gebruikt door mensen in ongunstige sociaaleconomisch omstandigheden. Door behoeften en drempels eerst nauwkeurig in kaart te brengen, ontwikkelden zij samen met hun collega-onderzoekers een e-Health interventie die beter aansluit bij de dagelijkse levens van de doelgroep.
Angelique Weel-Koenders (reumatoloog en bijzonder hoogleraar ESHPM) en Deirisa Lopes Barreto (senior researcher Maasstad Ziekenhuis) pleitten tijdens hun presentatie voor een verschuiving van volume naar waarde als gaat om de kwaliteitsbepaling van behandeluitkomsten. Daarvoor ontwikkelden zij een innovatief dashboard waarmee de behandeling van patiënten kan worden gepersonaliseerd, zodat vervolgens vanuit het patiëntperspectief de behandelkwaliteit kan worden geïnterpreteerd.
Kunstmatige intelligentie die werkt
Na de interactieve markt opende prof. dr. Alessandro Bozzon (TU Delft), hoogleraar Human-Centered Artificial Intelligence, de laatste keynote presentatie met het statement ‘meer dan 90% van kunstmatige intelligentie initiatieven faalt’. Dat komt omdat we te veel verwachten van AI. De problemen die wij als mensen nog niet opgelost krijgen, kan AI niet voor ons oplossen, maar dat wordt wel vaak gedacht. Dat komt omdat het bijvoorbeeld heel moeilijk is om ethische vraagstukken te operationaliseren binnen AI. Daarnaast is het bij complexe AI-technologie lastig te achterhalen waar in het proces een fout optrad. Om AI te ontwikkelen die wel werkt en bijdraagt aan een gezondere samenleving, moeten we zorgvuldig nadenken over het aanleggen van databestanden waarmee we AI voeden. Volgens Bozzon zouden we bijvoorbeeld datasets moeten aanleggen per regio. Daarnaast dienen AI-ontwikkelaars gemaakte fouten openbaar te maken zodat we ervan kunnen leren. Daarmee zouden we al grote stappen kunnen maken, bijvoorbeeld op het gebied van logistiek of verduurzaming binnen de gezondheidszorg.
Uitwisseling van kennis en expertise
Na de presentaties en flash pitches van Leidse, Delftse en Rotterdamse onderzoekers was er volop tijd voor vragen uit het publiek, en onder leiding van prof. dr. Andrea Evers ontstond een levendige discussie.
Een terugkerend thema was daarbij dat wetenschappers en beleidsmakers elkaar beter beginnen te begrijpen dankzij dit soort verbindende evenementen zoals eerder ook in Leiden plaatsvond, maar dat er onderling nog niet dezelfde taal wordt gesproken. Om limitaties aan te pakken, werd er collectief gebrainstormd over duurzame en langdurige samenwerkingsverbanden die de looptijd van PhD-contracten overstijgen, zoals een wetenschappelijk consortium. Ook is het van belang dat er binnen onderwijsprogramma’s, naast onderzoeksvaardigheden, ook ruimte komt voor de implementatie van interventies en het monitoren van diens effectiviteit. Een goed voorbeeld daarvan is de Healthy Society minor die studenten vanaf dit jaar kunnen volgen.
Samenwerkend de toekomst tegemoet
Deze inspirerende en verbindende middag toonde aan dat samenwerking op het gebied van gezondheid en welzijn niet alleen mogelijk is, maar ook steeds beter op gang is gekomen. Met elkaars bijdragen in het achterhoofd en een gemeenschappelijk doel voor ogen, kunnen we effectief gezondheidsbeleid ontwikkelen dat goed aansluit op de beleving van mensen, om daarmee een gezondere toekomst tegemoet te gaan.