Anders dan tijdens andere financiële crises werden in de coronacrisis aanzienlijk meer kinderen geboren dan normaal. Door het gedwongen thuiswerken én de uitgebreide steunpakketten waren de omstandigheden vrij gunstig voor een toename van het aantal geboortes, zegt Bram Wouterse, gezondheidseconoom verbonden aan de Erasmus Universiteit. Vooral baanzekerheid blijkt een belangrijke rol te spelen. ‘Bij werknemers met een vast contract is een grotere toename te zien, die ook robuuster is.’
In 2021 kende Nederland een geboortepiek, een onverwacht fenomeen tijdens de coronacrisis, blijkt uit onderzoek van economenvakblad ESB, waar Wouterse aan meewerkte. Er werden dat jaar 13.600 kinderen meer geboren dan verwacht. Het totale vruchtbaarheidscijfer (TFR), de som van het geboortecijfer per leeftijd over alle vruchtbare leeftijden, steeg in 2021 van 1,53 naar 1,62, terwijl het vruchtbaarheidscijfer in de voorgaande jaren juist daalde.
Uit het onderzoek van ESB blijkt dat economische omstandigheden wel degelijk een belangrijke rol hebben gespeeld bij de ontwikkeling van het geboortecijfer tijdens de pandemie. Het geboorteoverschot in 2021 was hoger onder vrouwen die in 2019 betaald werk hadden en vooral bij vrouwen met een vast contract was sprake van een geboorteoverschot. Onder vrouwen die in de zwaarst getroffen sectoren werkten, de horeca en de detailhandel, was het geboorteoverschot juist relatief laag.
‘Wat ik heel relevant vind voor het beleid is dat het krijgen van kinderen best afhangt van het type baan dat je hebt’
Dr. Bram Wouterse, gezondheidseconoom
Afhankelijk van type baan
Ook het thuiswerken heeft volgens Wouterse een belangrijke rol gespeeld, al vindt hij het moeilijk om te zeggen wat het meest cruciaal is. 'Maar wat ik heel relevant vind voor het beleid is dat het krijgen van kinderen best afhangt van het type baan dat je hebt, maar ook van het type beleid dat tijdens zo'n crisis gevoerd wordt. Dat is wel iets waar de politiek wat mee kan.'
Het pakket aan steunmaatregelen tijdens de coronacrisis is een belangrijke verklaring voor de stijging van het aantal geboorten. Dat pakket was in meerdere landen veel uitgebreider dan in eerdere crises. Dat heeft het effect van de crisis waarschijnlijk aanzienlijk gedempt: zowel een minder hoog oplopende werkloosheid als het beperken van de algemene economische onzekerheid kan het geboortecijfer gunstig hebben beïnvloed.
Dit artikel, geschreven door Thijs Baas, verscheen op woensdag 10 april 2024 op BNR.nl. Op deze site is ook het interview met Bram Wouterse terug te luisteren.
- Universitair Hoofddocent