In deze editie spreken we met Marco Varkevisser, hoogleraar Marktordening in de Gezondheidszorg bij Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM). Hij onderzoekt hoe zorgmarkten zo kunnen worden ingericht dat toegang breed blijft, de kwaliteit op niveau, en het systeem betaalbaar.
Varkevisser is vooral bekend vanwege zijn werk over keuzegedrag in de zorg, concurrentie tussen verzekeraars en de rol van regulering bij het bewaken van solidariteit. In samenwerking met beleidsmakers, verzekeraars en toezichthouders probeert hij economische inzichten te vertalen naar praktische verbeteringen voor het Nederlandse zorgstelsel.
1. Universal Health Coverage Day staat voor de deur. Waarom is dat in het Nederlandse zorgverzekeringsstelsel een relevant moment?
“In Nederland heeft iedereen toegang tot een zorgverzekering en daarmee tot zorg. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het echt niet. Veel lage- en middeninkomenslanden missen die basis nog steeds. Universal Health Coverage Day is een goed moment om daarbij stil te staan. Solidariteit in de zorg komt niet vanzelf; het vraagt om duidelijke en consequente regulering door de overheid.”
2. U onderzoekt hoe regulering en concurrentie elkaar beïnvloeden in onze zorgverzekeringsmarkt. Hebben we in Nederland de juiste balans te pakken?
“Ik denk van wel. Natuurlijk kunnen er altijd dingen beter, maar het Nederlandse stelsel laat zien dat regulering en marktwerking elkaar kunnen versterken in plaats van tegenwerken. Beide zijn nodig om toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid te waarborgen.”
3. Uw recente onderzoek richt zich op hoe Nederlanders hun zorgverzekering kiezen. Wat wilt u beter begrijpen, en wat kunnen verzekeraars of beleidsmakers doen om mensen te helpen bij hun keuze?
“Concurrentie werkt alleen als mensen daadwerkelijk kiezen. De manier waarop consumenten besluiten wel of niet over te stappen, is cruciaal. Samen met Sara Arts, Tim Benning en andere collega’s willen we dat keuzeproces beter doorgronden. Die kennis kan beleidsmakers belangrijke inzichten bieden.
De sleutel is transparantie. Mensen moeten helder kunnen zien wat een polis daadwerkelijk biedt. Dat gaat verder dan de maandelijkse premie. Het draait ook om gecontracteerde zorgverleners en de afspraken die verzekeraars met hen maken. Zonder die duidelijkheid wordt het lastig om met vertrouwen te kiezen.”
4. Uw onderzoek laat zien dat het vertrouwen in zorgverzekeraars niet zo hoog is als het zou kunnen zijn. Hoe serieus is dat?
“Dat is een serieus probleem. Als het vertrouwen in de verzekeraars laag is, stappen mensen minder snel over, en dat verzwakt de concurrentie. Het maakt verzekeraars ook voorzichtiger in hun rol als inkopers van zorg. Die terughoudendheid ondermijnt precies wat het stelsel beoogt.”
5. Als u vooruitkijkt: welke verandering zou u graag zien in het zorgverzekeringsstelsel? En wat drijft u persoonlijk om hiermee door te gaan?
“Ik vind het stelsel in de basis stevig en toekomstbestendig. De kernprincipes die solidariteit ondersteunen staan niet ter discussie, en dat is geruststellend. Maar verzekeraars staan op een kruispunt. Gaan ze hun rol als krachtige, besluitvaardige inkopers van zorg echt vervullen, zoals ooit bedoeld? Of laten ze de moeilijke keuzes over aan het zorgveld en beperken ze zich tot het afhandelen van declaraties? Het antwoord op die vraag zal de komende jaren bepalen hoe het systeem zich ontwikkelt.
En waarom ik hiermee doorga? De zorgsector is economisch gezien ongelooflijk interessant. Zoals de Amerikaanse gezondheidseconomen David Dranove en Mark Satterthwaite al zo’n vijfentwintig jaar geleden schreven: geen enkele markt van enig belang wijkt zo sterk af van de theoretische basisvoorwaarden voor perfecte concurrentie. De uitdaging om marktprikkels, overheidsingrijpen, toegang tot goede zorg en financiële houdbaarheid met elkaar te verbinden, blijft me ontzettend boeien en prikkelen.”
- Professor
