Wegen de baten van de coronamaatregelen op tegen de kosten? Het speciale themanummer van Economenvakblad ESB biedt twee maatschappelijke kosten-batenanalyses naar deze vraag en vier bespiegelingen op deze analyses. De analyses zijn gemaakt door Bas Kolen, een risico-expert die onderzoek doet aan de TU Delft en ook onderzoeksdirecteur is bij een adviesbureau op het gebied van waterveiligheid, en door Paul Frijters, een econoom die zijn onderzoek over geluk en welzijn in de internationale toptijdschriften geplaatst weet te krijgen.
Kolen past zijn kennis over maatschappelijke kosten-batenanalyses – die hij ontwikkeld heeft voor evacuatiebeslissingen bij dreigende dijkdoorbraken – toe op de vraag of de intelligente lockdown die op 23 maart was ingesteld, verstandig was met zowel de kennis van toen, als die van nu. Hij vindt dat de lockdown dit voorjaar verdedigbaar was, zeker met de kennis van toen, maar waarschuwt dat dit waarschijnlijk nu niet langer het geval is. De kosten van lockdowns blijven oplopen naarmate ze langer voortduren, terwijl de baten gelijk blijven.
Frijters zoomt uit, en kijkt behalve naar de gezondheids- en economische schade ook naar de gevolgen van de beperkende maatregelen voor het psychische welbevinden en de levenstevredenheid. Vanuit zijn perspectief zijn de kosten van lockdowns een veelvoud van de baten, en zou het verstandiger zijn als de overheid erop in zou zetten om de bevolking op een goede manier om te laten gaan met een coronabesmetting en de angst daarvoor.
Totstandkoming
Voordat deze artikelen gepubliceerd konden worden, moest er eerst een klassieke zoekfrictie worden opgelost. Zowel Kolen als Frijters hadden dit voorjaar al een aantal onderliggende berekeningen gemaakt, maar waren niet op de hoogte van de vraag naar zo’n maatschappelijke kosten-batenanalyse bij ESB. Andersom waren wij niet op de hoogte van hun werk. De aandacht van de NOS voor dit onderwerp op hun website en in een podcast bracht ons bij elkaar (NOS, 2020a; 2020b). Ook wilde de redactie, juist vanwege de maatschappelijke druk bij publicatie, niet over één nacht ijs gaan. We hebben daarom vier experts, elk met een eigen invalshoek, gevraagd om commentaar te leveren op de conceptanalyse en bij het uiteindelijke resultaat een bespiegeling te schrijven.
Eén van deze bespiegelingen is gedaan door Niek Mouter, Universitair docent aan de TU Delft, Sander Boxebeld, PhD-student aan Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) en Job van Exel, hoogleraar aan Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM). Zij kijken naar de gebruikte rekeneenheid en wijzen de lezers op de punten waar de kosten-batenanalyses beter zouden kunnen. De maatschappelijke kosten-batenanalyses van Frijters en Kolen bieden een integrale evaluatie van het coronabeleid in Nederland. Maar gebruiken ze wel de juiste maatstaven en zijn de uitkomsten wel realistisch?
In het kort:
- Frijters is te optimistisch over alternatief beleid dat geen beperkingen oplegt, maar alleen de angst voor het virus wegneemt.
- Het is in beide analyses belangrijk om meer beleidsalternatieven mee te nemen.
- Ook meer transparantie over de normatieve uitgangspunten zou de bespreking van beide analyses ten goede komen.
Een andere bespiegeling komt van collega Pieter van Baal, associate professor aan Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM). Hij staat stil bij de vraag waarom het toch te verdedigen is om voor een lockdown te kiezen als de kosten daarvan volgens een analyse hoger zijn dan de baten ervan. Van Baal wijst daarbij op het idee dat we het onmenselijk lijken te vinden om mensen in acute nood niet te helpen, ook al zijn de kosten daarvan zeer hoog,
Wil u de gehele analyses lezen, klik dan op onderstaande bijlagen:
- Professor
- Universitair Hoofddocent
- Promovendus