De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft in de zomer van 2017 een pilot uitgevoerd waarbij bewoners van verpleeghuizen als ervaringsdeskundigen meeliepen met inspecteurs tijdens twintig bezoeken aan verpleeghuizen. Erasmus School of Health Policy & Management heeft deze pilot geëvalueerd. We concluderen dat het in deze vorm betrekken van bewoners bij het toezicht op de verpleeghuizen niet heeft opgeleverd wat verwacht werd. De toegevoegde waarde is vooral te vinden in de nieuwe relaties die de IGJ hiermee aangaat met bewoners en zorgaanbieders en de reflectie die dit biedt op het werk van de toezichthouder zelf.
De IGJ is actief in het ontwikkelen en onderzoeken van manieren om patiënten, cliënten en burgers te betrekken in haar toezicht op kwaliteit en veiligheid van zorg. Onder meer naar aanleiding van een brief van minister Schippers in 2016 is de IGJ in 2017 een pilot gestart waarbij bewoners als ervaringsdeskundigen met inspecteurs meeliepen tijdens twintig reguliere inspectiebezoeken van verpleeghuizen. De ervaringsdeskundigen ontvingen een training, spraken zelf met bewoners en observeerden de zorg en kwaliteit van leven in de huizen. Inspecteurs namen deze inzichten als zij controleerbaar waren mee in hun oordeelvorming. Ondanks de gedegen en sympathieke uitvoering bleek dat de systematiek van de pilot niet geheel overeen kwam met het doel. Inspecteurs hadden moeite om de inzichten van de ervaringsdeskundigen in hun rapporten te verwerken en de ervaringsdeskundigen probeerden vooral feitelijke informatie aan te leveren. Hiermee zijn juist de eigen ervaringen van, en ideeën over, goede zorg van de ervaringsdeskundigen relatief weinig aan bod gekomen.
Opbrengsten
De toevoeging van ervaringsdeskundigen aan het toezicht leverde in deze opzet en bij deze doelgroep zo geen voordeel op voor het toezicht en was te arbeidsintensief gegeven de opbrengst. Deze pilot laat wel goed zien hoe het hebben van ervaring in de zorg niet wil zeggen dat je ervaringen van anderen makkelijker kan achterhalen. Expertkennis van de kwaliteit van zorg blijft in het toezicht onontbeerlijk. Een duidelijke opbrengst van de pilot is de kennismaking van de ervaringsdeskundigen met zowel de toezichthouder als de zorgaanbieders. Opvallend is dat de blik van de ervaringsdeskundigen op de ouderenzorg, in eerste instantie negatief gestuurd door mediaberichtgeving, verruimde en positiever werd door hun nieuwe ervaringen.
Aanbevelingen
We bevelen de IGJ onder meer aan verder te experimenteren met ervaringskennis op andere niveaus dan het toezicht op individuele zorgaanbieders. Het betrekken van ervaringsdeskundigen in het opstellen van een toezichtkader kan bijvoorbeeld naar ons idee meer opleveren dan ervaringsdeskundigen meenemen op inspectie.
- Meer informatie
Het hele rapport kunt u downloaden.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met dr. Bert de Graaff (degraaff@eshpm.eur.nl / 010 408 8555) van Erasmus School of Health Policy & Management.