Lessen uit de evaluatie van het Actieprogramma Verward Gedrag

In de Nederlandse media en politiek is de afgelopen jaren veel aandacht ontstaan voor incidenten rondom mensen die verward gedrag vertonen. In dit verband wordt ook wel gesproken over onbegrepen gedrag of over kwetsbare personen. In elk geval gaat het om een diverse groep mensen met verschillende achtergronden en problematieken die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade toebrengen. Het Actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met Verward Gedrag heeft bijgedragen aan een goed werkende aanpak voor de ondersteuning, opvang en zorg voor mensen met verward gedrag en hun omgeving. Het Actieprogramma wordt geëvalueerd door de Erasmus School of Health Policy and Management (ESHPM) van Erasmus Universiteit Rotterdam, met dr. Violet Petit-Steeghs als projectleider. Het doel van deze evaluatie is om meer inzicht te krijgen in hoe goede praktijken zijn ontwikkeld, geborgd en verspreid en welke rol het Actieprogramma Verward Gedrag daarin heeft gespeeld. 

Wicked probleem

Het ontwikkelen van een goed werkende aanpak voor mensen die verward gedrag vertonen, is een complex en gelaagd – oftewel een ‘wicked’ – probleem. ‘Een van de kenmerken van zo’n probleem is een gebrek aan kennis. Met betrekking tot de aanpak van verward gedrag is niet duidelijk wie allemaal binnen deze groep vallen en tegen welke problemen zij aan lopen’, vertelt dr. Violet Petit-Steeghs, projectleider van het evaluatieonderzoek. ‘Ook is er bij een wicked probleem sprake van een groot aantal betrokken partijen met verschillende en soms tegenstrijdige visies over wat het probleem is en hoe hiermee moet worden omgegaan.’ Voor een wicked probleem is geen eenduidige oplossing te bedenken. Bovendien kunnen alle mogelijke oplossingen op hun beurt ook weer tot nieuwe problemen leiden. Hoe ontrafel je zo’n ‘wicked’ vraagstuk? ‘We hebben het vraagstuk van veel verschillende kanten belicht: niet alleen vanuit het perspectief van professionals op de werkvloer, ervaringsdeskundigen en naasten, maar ook vanuit beleids-, maatschappelijk en bestuurlijk en perspectief’, zegt Petit-Steeghs. ‘Vanuit de verschillende perspectieven zagen we bepaalde goede praktijken terugkomen. Denk aan passend vervoer, passende triage en ondersteuning door brede multidisciplinaire teams. Deze goede praktijken dragen bij aan meer persoonsgerichte en integrale zorg.’ Vanwege verschillen in regionale context is het echter niet mogelijk om een blauwdruk voor deze goede praktijken op te stellen. Wel is de achterliggende gedachte van deze goede praktijken vertaalbaar.'

Onderling leren

Uit de evaluatie van het Actieprogramma Verward Gedrag komt naar voren dat de omgang met verward gedrag in de eerste plaats vraagt om het stimuleren van onderling leren. ‘Je kan onderling leren bevorderen door professionals vanuit verschillende domeinen in elkaars keuken te laten kijken of door ze op de grenzen van domeinen te laten werken. Een mooi voorbeeld van dat laatste is een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige die op de huisartsenpost wordt ingezet bij triage. Of een medewerker bij de politie die zich specifiek bezighoudt met E33-meldingen, knelpunten analyseert en betrokken partijen bij elkaar brengt om die knelpunten op te lossen.’ Ook blijkt uit de evaluatie dat het betrekken van naasten en ervaringsdeskundigen het leren bevordert. ‘Als professionals met elkaar overleggen, stuiten ze vaak op tegenstrijdige doelen en belangen binnen het systeem. Het betrekken van een naaste of ervaringsdeskundige helpt om professionals vanuit de leefwereld van de doelgroep naar een vraagstuk te leren kijken en elkaar vanuit gezamenlijke doelen en perspectieven te vinden.’

Lees het volledige artikel op de website van ZonMw.