De coronapandemie heeft een enorme impact op de samenleving. Met een landelijke steekproef van 6.601 respondenten en een Rotterdamse steekproef van 1.437 respondenten is gekeken naar de maatschappelijke impact van COVID-19 in Rotterdam en Nederland. In Rotterdam voelt bijna 40 procent van de bevolking zich persoonlijk bedreigd en meer dan 70 procent is van mening dat de stad Rotterdam bedreigd wordt door het coronavirus. Grote groepen zijn bang voor werk- en inkomensverlies en mijden op dit moment de huisarts en ambulante zorg vanwege besmettingsangst. Het onderzoek is tot stand gekomen op initiatief en onder leiding van socioloog prof. dr. Godfried Engbersen van de Erasmus Universiteit Rotterdam in samenwerking met politicoloog dr. André Krouwel van de Vrije Universiteit en de gemeente Rotterdam.
Rapport downloaden? - zie onderaan bericht
Inmiddels ook een rapport over Den Haag verschenen (25 mei 2020)
In het rapport De bedreigde stad worden verschillende aspecten belicht: de sociaaleconomische gevolgen; zorgmijding en zorggebruik; omgaan met risico’s, angst en stress; solidariteit en onderlinge hulp; sociale verhoudingen in de buurt; en vertrouwen in instituties, media en mensen. En is er gekeken naar verschillen tussen groepen.
Het onderzoek dat is gebaseerd op dataverzameling door onderzoeksbureau Kieskompas laat een tweezijdig beeld zien van Rotterdam ten tijde van de coronacrisis. Enerzijds zijn grote delen van de bevolking bevreesd voor hun gezondheid en maatschappelijke positie. Anderzijds is er het beeld van een veerkrachtige stad. Veel Rotterdammers tonen een grote bereidheid om anderen te helpen of doen dat al. Ook is er een groot en toegenomen vertrouwen in de landelijke en lokale overheid en in de GGD en het RIVM. Dat betekent dat er een groot draagvlak is voor de maatregelen die nu worden getroffen.
Sociaaleconomische dreiging
Een kwart van de zzp’ers en flexwerkers rapporteert inkomensverlies door de huidige crisis. Dit geldt zowel voor Rotterdam als voor Nederland als geheel. Bijna een derde van de werkende respondenten in Rotterdam is (heel) bang om zijn of haar baan te verliezen – meer dan het landelijk gemiddelde. De helft van de Rotterdamse zzp’ers en uitzend- en oproepkrachten is (heel) bang zijn of haar inkomen grotendeels te verliezen.
Zorgmijding
Ongeveer vier op de tien inwoners van Rotterdam en Nederland mijden uit angst voor besmetting bij voorkeur zorg: zij zouden een bezoek aan de huisarts mijden en laten liever geen zorgverleners in huis toe. Ongeveer één op de vijf inwoners van Rotterdam en Nederland die behandeling behoeven rapporteert dat hen medische behandeling wordt onthouden.
Angst en dreiging
Rotterdammers zien COVID-19 als een grote bedreiging, vooral voor familieleden en voor anderen. In Rotterdam en landelijk is er veel angst en stress. Een kwart tot een derde van de respondenten geeft aan sinds de coronacrisis angstiger te zijn, zich moeilijker te kunnen ontspannen, en niets te hebben om naar uit te kijken.
Solidariteit en buurtrelaties
Een grote meerderheid van de respondenten uit de Rotterdamse en landelijke steekproef is bereid om hulp te bieden aan mensen die door COVID-19 hulp nodig hebben. Vooral aan familie, en in mindere mate aan vrienden en buren, wordt die hulp op dit moment ook al geboden. Meer dan de helft van de Rotterdamse respondenten vindt dat buurtgenoten elkaar helpen en geeft aan (veel) vertrouwen te hebben in hun buren. Bovendien vinden Rotterdamse respondenten vaker dan die in het land als geheel dat de relaties in de buurt sinds de uitbraak van het virus zijn verbeterd en dat ze meer vertrouwen hebben gekregen in hun buren.
Vertrouwen
Ook het vertrouwen in de overheid is groot, zowel in de landelijke als de lokale. Het vertrouwen in de overheid is door de crisis verder toegenomen. Hetzelfde geldt voor de gezondheidssector in brede zin. Vooral de huisarts is een bron van vertrouwen. Daarnaast kunnen ook het RIVM en de GGD op een sterk toegenomen vertrouwen rekenen.
Grote verschillen tussen groepen
COVID-19 heeft op sommige groepen een grotere maatschappelijke impact dan op andere groepen. Traditionele kwetsbare groepen zoals lager opgeleiden, ouderen en mensen met een gering inkomen en een slechte gezondheid, voelen zich meer bedreigd. Ze hebben minder vertrouwen in de overheid en in gezondheidsinstellingen en gaan minder snel naar de huisarts en ontvangen in mindere mate graag zorgverleners thuis.
Er zijn echter ook nieuwe kwetsbare groepen bijgekomen, waaronder flexwerkers en middengroepen. Zij zijn vooral bang voor de financieel-economische gevolgen. Veel personen met een tijdelijke baan en zzp’ers zijn bang voor werk- en inkomensverlies of hebben al inkomensverlies geleden door de huidige crisis. Ook zien we een bedreigde middengroep van middelbaar opgeleiden met een (boven)modaal inkomen. Opvallend is ook dat veel jongeren stress ervaren.
In de media
NOS artikel Onderzoek naar impact coronacrisis: 'Mensen missen toekomstperspectief'
17.00, 18.00. en 20.00 NOS journaal (min.7.05)
Interview met Godfried Engbersen in Sociale Vraagstukken
Interview met Godfried Engbersen bij Nieuws en Co
Interview met Godfried Engbersen in Studio Erasmus podcast
Rapport
De bedreigde stad: maatschappelijke impact COVID-19 op Rotterdam
Auteurs: Godfried Engbersen Marianne van Bochove Jan de Boom Gijs Custers Jack Burgers Ozcan Erdem André Krouwel Jeroen van Lindert Erik Snel Marcel van Toorn Paul van Wensveen Toine Wentink
Uitgave: Kenniswerkplaats Leefbare Wijken
Rotterdam, april 2020
Downloads
- Meer informatie
Marjolein Kooistra, communicatie Erasmus School of Social and Behavioural Sciences , 06 83676038, kooistra@essb.eur.nl