Ouderenzorg als verkiezingsthema

Visie gevraagd

De dag voor Kerst riepen partijen in de ouderenzorg VWS tot vergaande maatregelen om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de ouderenzorg in de toekomst te borgen. Een paar weken eerder spoorde de Tweede Kamer het kabinet aan uiterlijk in het eerste kwartaal van 2021 een plan van aanpak te schetsen hoe te komen tot een brede langetermijnvisie op de ouderenzorg, waarbij alle relevante ministeries en (veld)partijen betrokken worden. Al eind 2018 was een Pact voor de Ouderenzorg gestart en in juni 2020 kwam de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen met haar (aangepaste) REIS-adviezen: Regie, Eenvoud, Integrale benadering en Samenwerking. Maar toen werd het wat stil, mede natuurlijk door de Covid-pandemie. Komt die nationale visie wel vóór de maart-verkiezingen, of wordt het daar over heen getild?!

Maatschappelijke urgentie

Rond 2040 bereikt de vergrijzing zijn hoogtepunt, dan is één op de vier Nederlanders 65 of ouder. De steeds oudere bevolking vraagt steeds meer zorg. Als het zo door gaat werkt in 2040 één op de vier werknemers in de zorg. Dat zien we al jaren op ons afkomen, er zijn al heel wat commissies en programma’s opgezet (al in 1993 de Commissie Welschen, wie herinnert zich dat nog?). Maar een integrale maatschappelijke aanpak ontbreekt nog altijd. Die integraliteit is hard nodig, want vergrijzing raakt alle sectoren: arbeid, huisvesting, winkels, vervoer, leefomgeving, mantelzorg, sport en recreatie, sociale zekerheid, onderwijs, sociale domein en zorg. Het wordt voor het (oude en nieuwe) kabinet in het versplinterde politieke landschap een grote uitdaging te komen tot echt goed integraal ouderenbeleid. Toch is de SGP duidelijk: de vergrijzing vraagt om een integrale benadering van de ouderenzorg. En het CDA stelt dat goede ouderenzorg een kwestie van beschaving is, want “Ouder worden is de kroon op een lang leven en even waardevol als het leven daarvoor”. D66 kopt haar paragraaf over ouderenbeleid met “Zorgeloos oud worden”. Tot zo ver de grote lijnen. De verkiezingsprogramma’s lopen erg uiteen qua omvang, invalshoek, speerpunten, diepgang en concreetheid. Als je dat zou optellen, gaan we er in Nederland niet uitkomen. Daarom wil ik met deze weblog-reeks het maatschappelijk debat een extra impuls geven, op zoek naar de bouwstenen voor een toekomstbestendig plan.

Verkiezingsprogramma’s uitpluizen

Vrijwel alle politieke partijen zien vergrijzing en ouderenzorg als grote maatschappelijke opgave, vragen om nieuw beleid en doen daarvoor uiteenlopende voorstellen. PvdA lijkt als enige niet expliciet over de ouderenzorg. 50PLUS stelt onomwonden dat het de landelijke politiek simpelweg ontbreekt aan een visie op vergrijzing. Maar wat wel vaak langs komt zijn: eenzaamheid bestrijden, preventie, méér ouderenwoningen, méér personeel, méér samenwerking, lagere zorgpremie en eigen risico. Wellicht de ouderenzorg onder één wet. De Christen Unie vindt een andere manier van denken nodig. Ik citeer: “Het gaat niet alleen over andere ouderenzorg, maar over een andere samenleving. De veerkracht van ouderen zelf wordt belangrijker. We moeten ouderen letterlijk en figuurlijk een waardige plek geven in onze samenleving. Letterlijk door voldoende woningen te realiseren, figuurlijk door als samenleving meer ruimte en mogelijkheden te bieden aan steeds meer zelfstandig wonende ouderen. Ook voor dementerende ouderen, die we tegenkomen in winkels en op straat, moet er oog en oor zijn.” (einde citaat). Overigens geven de Christen Unie en de SGP als enige partijen dementie expliciet aandacht. Blijkbaar is dat nog steeds een taboewoord, terwijl het nummer 1 is in ziektelast, overbelasting mantelzorg, zorgkosten en sterfte. Dementie hóórt een plek in de visie op toekomstbestendige ouderenzorg te hebben. Durf het beestje bij de naam te noemen en de koe bij de horens te vatten!

Op weg naar verkiezingen..

Eenmaal per week tot direct na de maartverkiezingen, volgt een aflevering in deze reeks om mee te bouwen aan een toekomstvisie op vergrijzing en ouderenzorg. Ook komen de thema’s uit verkiezingsprogramma’s aan bod, maar ik zal me onthouden van stemadviezen. Reacties zijn natuurlijk zeer welkom, want vergrijzing raakt alles en iedereen. Alleen sámen komen we verder.