WPR-webinar #3: Keuzeopties, zelfselectie, risicoverevening & premies

Achtergrond

De Zorgverzekeringswet biedt verzekerden jaarlijks de mogelijkheid om te wisselen van verzekeraar. Daarnaast zijn er keuzeopties ten aanzien van de verzekeringsdekking. Zo kunnen verzekerden kiezen uit verschillende hoogten van het vrijwillig eigen risico, en tussen zorgpolissen die verschillen in termen van het gecontracteerde zorgaanbod en de hoogte van de vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg. Deze keuzeopties worden belangrijk verondersteld omdat daarmee kan worden ingespeeld op de voorkeuren van verzekerden ten aanzien van hun verzekeringsdekking. Een nadeel van keuzeopties is echter dat deze kunnen leiden tot zelfselectie door verzekerden. Daarmee wordt bedoeld dat hoog-risico verzekerden geneigd zijn meer verzekeringsdekking te nemen dan laag-risicoverzekerden. Zelfselectie kan leiden tot een verstoring van zowel de risicosolidariteit tussen verzekerden als het gelijke speelveld voor verzekeraars. Risicoverevening moet deze effecten tegengaan door verzekeraars te compenseren voor verschillen in zorgkosten tussen hoge en lage risico’s. Een belangrijke vraag is in hoeverre de risicoverevening daarin slaagt.

Presentaties

In dit webinar is nieuw onderzoek gepresenteerd naar hoe verzekerden zich sorteren over keuzeopties. In het onderzoek is niet alleen gekeken naar de basisverzekering in Nederland maar ook naar die in Zwitserland. Het onderzoek laat zien dat keuzeopties in beide landen leiden tot een grote mate van zelfselectie. In beide landen compenseert de risicoverevening grotendeels voor zelfselectie, maar niet volledig. Een innovatief aspect van het onderzoek is dat in de analyse ook de premies zijn betrokken. Uit de resultaten blijkt dat in zowel Nederland als Zwitserland de premies zijn afgestemd op de kosten na risicoverevening. Verzekeraars houden bij de premiestelling dus rekening met de risicoverevening. De risicoverevening vervult daardoor een belangrijke rol bij het tegengaan van indirecte premiedifferentiatie. (Met indirecte premiedifferentiatie wordt bedoeld dat het verschil in gezondheid tussen verzekerden met verschillende zorgpolissen tot uitdrukking komt in het verschil in premie tussen die zorgpolissen.) Een ander innovatief aspect van het onderzoek is dat is ingezoomd op de zorgkosten en de vereveningsresultaten van nieuwkomers en blijvers per polis-type. Voor alle onderzochte polis-typen geldt dat nieuwkomers gemiddeld genomen lagere zorgkosten hebben dan blijvers. Risicoverevening kan dat verschil verkleinen, vergroten of omdraaien. De PPT-slides vind je onderaan deze pagina bij downloads. 

Discussie

Op basis van de resultaten beargumenteren de onderzoekers dat het belangrijk is om kritisch na te denken over het wel of niet aanbieden van keuzeopties in verplichte verzekeringsmarkten. Als de positieve effecten van keuzeopties beperkt zijn, wegen die mogelijk niet op tegen de nadelen van zelfselectie en kan het beperken van de keuzeopties wenselijk zijn. Tijdens de discussie is gesproken over de voordelen en nadelen van het vrijwillig eigen risico in Nederland. Daarbij werd de volgende stelling voorgelegd aan de deelnemers: “De maatschappelijke voordelen van het vrijwillig eigen risico wegen NIET op tegen de maatschappelijke nadelen van de zelfselectie die hierdoor ontstaan.” Uit een peiling bleek dat 60% van de deelnemers het oneens is met deze stelling (en 60% eens). Tijdens de discussie is ook ingegaan op de vraag of het verdwijnen van de restitutiepolis per 2025 te maken heeft met zelfselectie (i.c.m. een imperfecte risicoverevening). Daarbij is de volgende stelling voorgelegd aan de deelnemers: “De restitutiepolis is verdwenen doordat de risicoverevening onvoldoende compenseert voor de hoge zorgkosten van mensen die zo’n polis kiezen.” 83% van de deelnemers bleek het eens te zijn met deze stelling (en 17% oneens).