Co-Med, een landelijk opererende huisartsenorganisatie met meerdere vestigingen in Nederland, kreeg in juli 2023 een aanwijzing opgelegd van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd vanwege ernstige tekortkomingen. Deze tekortkomingen gaan over de thema’s bereikbaarheid en beschikbaarheid van de huisartsenzorg. Hierdoor is de continuïteit van de huisartsenzorg voor patiënten op die thema’s onvoldoende geregeld. Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, verscheen in een artikel van Medisch Contact en reageerde op de inhoud van de aanwijzing: “Als Co-Med er niet is slaagt huisartsenzorg beschikbaar en bereikbaar te laten zijn, moet het geen huisartsenpraktijken willen uitbaten.”
Normaal gesproken worden aanwijzingen standaard gepubliceerd. Dat wilde Co-Med echter niet vanwege mogelijke reputatieschade en het bedrijf stapte naar de voorzieningenrechter. Deze gaf Co-Med vorige maand ongelijk, waarna de inspectie groen licht kreeg de aanwijzing openbaar te maken. Buijsen legt uit waarom een dergelijk reputatiebelang niet snel zwaarder weegt dan het belang van transparantie en publieke informatie. “Transparantie en goede publieksinformatie wegen in de zorg al snel op tegen andere belangen. Het gaat immers om toegang tot noodzakelijke zorg versus een financieel belang. Tegen gezondheidsbelangen weegt nu eenmaal weinig op.”
Tekortkomingen
In geval van spoed moet een praktijk binnen 30 seconden te bereiken zijn. Uit het onderzoek van de inspectie naar Co-Med blijkt dat een patiënt bij spoed niet binnen deze tijd een medisch deskundig persoon aan de lijn krijgt. Na een spoedmelding moet een huisarts vervolgens binnen 15 minuten ter plaatse kunnen zijn of de patiënt snel kunnen ontvangen voor een consult. Hieraan voldoet Co-Med niet. Bij Co-Med worden patiënten daarnaast onvoldoende geïnformeerd waar zij tijdens praktijkuren terecht kunnen met hun (spoed)klachten als de praktijk niet bereikbaar of gesloten is.
Bovendien zijn de praktijken voor de reguliere medische vragen, dus zonder dat er sprake is van spoed, evenmin altijd goed telefonisch te bereiken. Daarnaast is er niet altijd een medisch deskundige medewerker beschikbaar voor triage, advies of het inplannen van een afspraak. Al met al vindt de inspectie een aanwijzing noodzakelijk om ervoor te zorgen dat deze tekortkomingen niet meer voorkomen.
Aanwijzing
Met een aanwijzing kan de inspectie een zorgaanbieder verplichten maatregelen te nemen om de zorg blijvend te verbeteren. In een dergelijke aanwijzing staan specifieke verbeterpunten en staat de termijn waarin verbetering moet zijn bereikt. De duur van deze aanwijzing is in dit geval een half jaar. Over deze duur is Buijsen stellig: “Het gaat er vooral om dat voor de patiënten van huisartsenketen Co-Med de situatie niet langer duurt. Hoe meer tijd Co-Med krijgt, des te slechter dat voor hun patiënten is.”
In de aanwijzing die de inspectie aan Co-Med heeft opgelegd staat tevens dat Co-Med binnen twee weken met een plan moet komen om te voldoen aan de richtlijn. Buijsen vindt deze termijn voldoende en stelt dat het slechts een plan betreft. “Een plan opstellen binnen twee weken, moet zeker kunnen. Het plan hoeft binnen die twee weken niet te worden gerealiseerd.”
Daarnaast moet na afloop van elke maand worden gerapporteerd hoe deze (spoed)huisartsenzorg daadwerkelijk is ingevuld. Als Co-Med niet aan deze eisen voldoet, kan een last onder dwangsom worden opgelegd, om naleving van de aanwijzing af te dwingen. Buijsen: “Een last onder dwangsom is hét drukmiddel om een bestaande situatie in overeenstemming met de gewenste, normconforme situatie te brengen. Iedere dag dat die overeenstemming ontbreekt, kost geld. Een boete is een prima middel om herhaling te voorkomen, maar is niet behulpzaam bij het oplossen van de problemen waarmee de patiënten van de huisartsenketen nu kampen.”
Buijsen is van mening dat de aanwijzing in combinatie met de last onder dwangsom, die is opgelegd met betrekking tot de bereikbaarheid en beschikbaarheid van huisartsenzorg, proportioneel is. “De huisarts is de poortwachter van ons zorgstelsel. Zonder huisarts, geen verwijzing naar andere hulpverleners als die nodig mochten zijn. Het is van cruciaal belang dat huisartsenzorg bereikbaar en beschikbaar is. Maatregelen om dat te bereiken zijn dan niet snel disproportioneel.”
Opvolgen aanwijzing
Kort na de publicatie van de aanwijzing werd bekend gemaakt dat een van de drie bv’s van Co-Med failliet is verklaard. Deze bv verrichtte de telefonische ondersteuning van de huisartsenpraktijken. Buijsen is benieuwd hoe deze ontwikkeling zich zal ontvouwen ten aanzien van de aanwijzing die juist gericht is op onder andere de bereikbaarheid. “Ik vraag me af hoe Co-Med de telefonische ondersteuning nu gaat regelen. Je zou denken dat het faillissement van invloed is op het na kunnen komen van de maatregelen in de aanwijzing.” Co-Med zal ondanks deze tegenslag de aanwijzing moeten opvolgen. Buijsen: “Als Co-Med er niet in slaagt huisartsenzorg beschikbaar en bereikbaar te laten zijn, moet het geen huisartsenpraktijken willen uitbaten.”
- Professor