Mr. Ilona van den Eijnde, onderzoeker bij Erasmus School of Law, heeft een opiniërende blog geschreven over leefstijlbelastingen. De blog is hieronder te lezen:
Het is weer de tijd van de Tweede Kamerverkiezingen. Het valt me op dat de verkiezingsprogramma’s tegenwoordig op allerhande onderwerpen worden doorgelicht en niet meer alleen voor wat betreft de harde euro’s door het CPB. Zo heeft de NOS bekeken op welke punten politieke partijen graag invloed uitoefenen op de inhoud van ons boodschappenmandje, en hoe zij dat voor zich zien. Ik vat de maatregelen die worden voorgesteld gemakshalve even samen onder de noemer ‘leefstijlbelastingen’. De invloed die men met dit soort belastingmaatregelen op individuele keuzes wenst uit te oefenen, ligt overigens traditioneel uitermate gevoelig. Niet alleen in Nederland, maar zeker ook in de landen om ons heen. Zo riep parlementariër Gordon Brown ooit dat “het btw-nultarief op kinderkleding en -schoenen in het Verenigd Koninkrijk van nationaal belang is” en dat “het laten vervallen van dat tarief niet kan worden geforceerd door andere EU lidstaten zolang Frankrijk haar eigen flessen champagne subsidieert”. Het btw-tarief op kinderkleding en -schoenen bedraagt in het VK nog steeds 0% en de druk van andere EU lidstaten zal door Brexit wel grotendeels verleden tijd zijn.
Als specialist op het gebied van dit soort onconventionele leefstijlbelastingen vind ik deze discussies uitermate interessant. Ook als ik de emoties wegfilter, zijn er zoveel interessante vragen, die niet altijd in debatten aan de orde komen! Welk probleem zijn we eigenlijk aan het oplossen en is overheidsingrijpen wel gerechtvaardigd? Welke doelstelling streven we na? Waarom worden belastingen zo vaak voorgesteld als instrumenten om keuzes te willen beïnvloeden? En waarom ligt dat bij de consument zo gevoelig, of kennelijk gevoeliger dan andere prijsverhogingen?
Daar waar het politieke landschap diversifieert, zet ondertussen ook de wildgroei aan leefstijlbelastingen op wereldwijd vlak door. Het Verenigd Koninkrijk introduceerde een belasting op suikerhoudende dranken, net als Polen onlangs ook deed. De EU voegde op 1 januari 2021 een heffing op niet-gerecycled plastic aan de eigen middelen toe, die sommige landen, waaronder België en Italië, aan burgers en bedrijfsleven doorbelasten. In Duitsland zijn de plannen voor btw-verhoging op vlees en zuivel in een vergevorderde fase en Nederland introduceerde onlangs een vliegbelasting én een eigen CO2-heffing. Het lijkt erop dat we voorlopig nog niet zijn uitgetaxed!
- Onderzoeker