Promotie M.K. (Manouk) Bos

Hieronder volgt een korte samenvatting van het proefschrift:

De technische vooruitgang van moleculaire diagnostiek in de afgelopen twee decennia heeft het mogelijk gemaakt om het DNA van kanker in kaart te brengen. Als gevolg hiervan hebben we inzicht gekregen in de manier waarop veranderingen in het DNA van kanker kunnen bijdragen aan hoe een kankercel zich in het lichaam gedraagt. Een opeenstapeling van veranderingen in het DNA van een cel kunnen in de eerste plaats leiden tot het ontstaan van kanker; wanneer een cel eigenschappen heeft verkregen om zich ongeremd te kunnen delen. In de tweede plaats kunnen veranderingen in het DNA van kanker ertoe leiden dat een kankercel kan ontsnappen aan mechanismen die de kankercel proberen te vernietigen, zoals bijvoorbeeld ons eigen immuunsysteem of anti-kanker behandelingen zoals chemotherapie. Dit betekent ook dat het DNA van kanker in de loop van de tijd, en door anti-kanker behandelingen, verandert. De techniek die wordt gebruikt om het DNA in kaart te brengen heet ook wel sequentie analyse. Voor het verzamelen van tumorcellen voor genetisch onderzoek wordt in de huidige praktijk een punctie of biopt van de tumor verricht. Het is tegenwoordig ook mogelijk om het DNA van kankercellen te onderzoeken in het bloed van de patiënt met kanker. Dit heeft voordelen, zo is bloedprikken voor patiënten doorgaans minder belastend dan puncties of biopsies. Tevens kan de aanwezigheid van circulerend tumor DNA informatie geven over de mate waarin de kanker zich heeft verspreid door het lichaam. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat het DNA dat zich in het bloed bevindt een betere afspiegeling geeft van alle genetische afwijkingen die aanwezig zijn in vergelijking met een enkele punctie of biopt, wanneer een patiënt meerdere uitzaaiingen heeft. Op dit moment wordt circulerend tumor DNA met name in onderzoekverband bekeken. Er worden verschillende toepassingen van circulerend tumor DNA in de praktijk onderzocht. Zo kan circulerend tumor DNA worden gebruikt om genetische kenmerken van de tumor op te sporen die ervoor zorgen dat een tumor gevoelig is voor een specifieke behandeling. Ook kan circulerend tumor DNA worden gebruikt om te meten of er nog resterende kankercellen aanwezig zijn in het lichaam van de patiënt, bijvoorbeeld na het afronden van behandeling. Het overlappende doel hiervan is om de behandeling nog beter af te stemmen op kenmerken van de tumor én van de patiënt. Dit wordt ook wel precision medicine genoemd.

Het doel van het onderzoek dat in dit proefschrift wordt beschreven is te kunnen bijdragen aan de implementatie van circulerend tumor DNA als test om de uitkomsten en kwaliteit van leven van patiënten met kanker te kunnen verbeteren.