De digitale realiteit houdt zich niet aan juridische grenzen. AI genereert ‘deep fake’ bewijsstukken en sociale media beïnvloeden het publieke debat. De rechtsstaat staat daarmee voor fundamentele vragen: Hoe beschermen we rechtsgelijkheid in een tijd van algoritmes? En hoe geven we als juristen richting aan dit veranderende landschap? Tijdens de derde Opening van het Juridisch Jaar kwamen het Openbaar Ministerie, de Rechtbank Rotterdam, de Rotterdamse balie en Erasmus School of Law samen om deze uitdagingen gezamenlijk het hoofd te bieden.
Op donderdag 18 september 2025 vormde het Debatpodium Arminius in Rotterdam het decor voor het debat over de impact van AI en sociale media op het recht, en de weerbaarheid van onze rechtsstaat.
Van stiekem muziek downloaden tot een digitale werkelijkheid
Cabaretier Tim Hartog opende het programma met een prikkelende terugblik op de vroege jaren van het internet. Waar ooit stiekem muziek werd gedownload, is inmiddels een volledig digitale werkelijkheid ontstaan: een wereld vol kansen, maar ook vol risico’s. Hij wees op de macht van online profielen en de noodzaak om kritisch te blijven: Het internet is een podium, maar wie regisseert de voorstelling?
Begint grip bij juridisch onderwijs?
Oftewel grip houden op onze digitale realiteit. “Dat is een flinke opgaaf, als we die grip ooit al echt hebben gehad,” aldus Harriët Schelhaas, decaan van Erasmus School of Law. Zij benadrukt de spanning tussen digitale ontwikkeling en juridische verantwoordelijkheid: “Het is belangrijk dat studenten weten hoe ze AI kunnen gebruiken, en hiervoor is het essentieel dat zij leren hoe ze dat verantwoord kunnen doen. Daarvoor is juridische kennis essentieel: wat is het recht, hoe gebruik je dat en wat betekent het om jurist te zijn? We werken hard aan innovatie van het onderwijs en het opleiden van toekomstbestendige juristen en we nemen deze rol in onze rechtsstaat uiterst serieus”.
De (des)informatie snelweg: wie is verantwoordelijk?
“Digitalisering is overal, en hoewel dat ongelofelijk veel kansen biedt liggen er ook risico’s op de loer,” zo startte Martien Schaub, universitair hoofddocent aan Erasmus School of Law, haar lezing. Een van die risico’s is de verspreiding van desinformatie. Schaub stelt dat de platformen via wetgeving aansprakelijk moeten worden gehouden voor wat er op hun platform gebeurt en hier proactief op moeten monitoren. “Zij bieden een letterlijk platform waarop desinformatie zich moeiteloos en razendsnel verspreidt en dit kan grote gevolgen hebben in de realiteit. Denk aan een dreiging voor onze democratie als desinformatie bijvoorbeeld stemgedrag beïnvloedt.”
Invloed van sociale media en AI op het juridisch werkveld
Onder leiding van Julia Mendlik, president van de Rechtbank Rotterdam, werden verschillende stellingen met de aanwezigen gedeeld. Dit leidde tot interessante discussies tussen de panelleden, Matthijs Gardien, advocaat en partner bij Ploum Rotterdam Law Firm, Lars Visser, Officier van Jusitie bij het Parket Rotterdam, Martien Schaub en Willem Loorbach, Kinderrechter bij de Rechtbank Rotterdam, over de impact van AI op bedrijfsstructuren in de advocatuur, de mogelijkheid en wenselijkheid van verschillende AI toepassingen in het juridisch werkveld, de betekenis van verantwoorde inzet van AI, de enorme invloed van sociale media op onze jongeren en de rol van verschillende actoren in het aanpakken van desinformatie.
De panelleden benadrukten de waarde van de inzet van AI om de burger zo goed mogelijk te kunnen bedienen, maar ook het belang van menselijkheid, kennis en gezond verstand om dit op een verantwoorde manier te doen en zo samen zorg te dragen voor een rechtvaardige toekomst.
Wederom een mooie samenwerking tussen de Rotterdamse rechtspraak, het OM, de balie en Erasmus School of Law.
