“We leven in een tijd van permanente morele paniek”, stelt Abdessamad Bouabid, universitair docent Criminologie aan Erasmus School of Law, in een opiniestuk in Sociale Vraagstukken. De stabiliteit en duidelijkheid van werk, familierelaties en de heersende moraal zorgden jarenlang voor een sterk sociaal vangnet. Vanaf het einde van de vorige eeuw is dit beeld echter veranderd. Maar wat is nu permanente morele paniek? En moeten we hier bang voor zijn, of het concept juist met open armen ontvangen?
De toenemende individualisering, culturele globalisering en internationale migratiestromen zorgen voor een afnemende sociaaleconomische stabiliteit. “Dit wordt ervaren te midden van een 24 uurseconomie, een overflexibele arbeidsmarkt, een wildwest-woningmarkt en een bureaucratisch sociaal vangnet”, vertelt Bouabid. Deze onzekerheid leidt vervolgens tot morele paniek; het afzetten van het ‘wij’ tegen ‘zij’.
Folk devils
Deze paniekreacties zijn terug te zien bij gebeurtenissen als 9/11, de moord op Van Gogh en de rellen in Culemborg. “Marokkanen en moslims werden hierin aangewezen als folk devils”, begint Bouabid. “Oftewel als de belichaming van ‘de ander’”. Deze morele paniek werkte vervolgens door bij de terugkeer van Syriëgangers en de komst van nieuwe asielzoekerscentra.
“Het zijn vooral media, politici en opiniemakers die groepen koppelen aan sociale problematiek, zoals criminaliteit, overlast, extremisme en radicalisering”, geeft Bouabid aan. “Hierbij zoeken ze de oorzaken veelal in de cultuur en religie die ‘anders’ zouden zijn”.
#MeToo
Maar er is ook een positieve ontwikkeling waar te nemen volgens de universitair docent. “Folk devils en andere gemarginaliseerde groepen in Nederland zijn dankzij mediatisering steeds meer in staat om zelf morele paniek te instigeren”, legt Bouabid uit. “Bewegingen zoals Kick Out Zwarte Piet, Black Lives Matter en #MeToo zijn erin geslaagd om energieke en irrationele overreacties op te wekken, gericht op symbolen van discriminatie en racisme en op groepen binnen de meerderheidscultuur.” “Zij laten zien dat morele paniek een krachtig middel is voor de sociaal zwakkeren om normalisering van stigmatisering, racisme en seksisme te kunnen doorbreken”, concludeert Bouabid. “Ik verheug me dan ook op een tijd van permante ‘goede’ morele paniek, waarin allerlei vormen van verborgen of ontkende onrechtvaardigheid eindelijk ook aangepakt zullen worden.”
- Universitair Docent
- Meer informatie
Lees het hele opiniestuk hier.