Traditionele criminaliteit door jongeren neemt af, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Echter zijn er grote zorgen onder deskundigen over een (gedeeltelijke) verschuiving naar de online wereld. Robby Roks, universitair hoofddocent Criminologie aan Erasmus School of Law, nam deel aan de AT5-uitzending De Balie Live Journalism. Tijdens de uitzending licht Roks zijn bevindingen van de afgelopen tien jaar met betrekking tot online (jeugd)criminaliteit toe en duidt enkele initiatieven tot bestrijding van deze modernere vorm van criminaliteit.
Oplichting, afpersing, fraude en diefstal zijn traditionele vormen van criminaliteit, die ook in de digitale wereld zichtbaar zijn, begint Roks: “dit zijn voorbeelden die ook een offline component hadden en die we traditioneel gezien kennen, die als gevolg van de digitalisering nu ook online varianten kennen. Het is superinteressant om te zien hoe dat verandert.”
Laagdrempelig
Er is een afname zichtbaar in traditionele criminaliteit, maar volgens Roks is het moeilijk te zeggen of er ook een stijging in online criminaliteit zichtbaar is: “Over het algemeen kan je zeggen dat met de voortschrijdende digitalisering de rol van online criminaliteit toeneemt. Het biedt nieuwe mogelijkheden en verdringt zelfs wel een aantal meer traditionele vormen van criminaliteit die moeilijker en persoonlijker zijn. Of het echt toeneemt, kunnen we niet met zekerheid zeggen. In de tien jaar dat ik hier onderzoek naar doe, zie je wel dat het toeneemt en professioneler wordt, actief is en nieuwe verschijningsvormen kent.”
Op de vraag of online criminaliteit bereikbaarder is voor jongeren dan voor ouderen en in tegenstelling tot traditionele criminaliteit, antwoordt Roks het volgende: “Veel aspecten zijn wel erg laagdrempelig, zoals heel snel geld verdienen is zeker aantrekkelijk voor jongere mensen. Dat is online makkelijker en misschien daarom ook dat jongeren daar eerder toe geneigd zouden zijn dan volwassenen die misschien niet digitaal zo handig zijn. Je merkt in de aanpak ook dat er een generatiekloof is. Professionals die zich tot deze jongeren moeten verhouden geen idee hebben wat de populaire platforms zijn en geen idee hebben wat er staat in de berichten.”
Generatiekloof
Uit Roks’ bevindingen blijkt dus dat onder professionals zoals politieagenten en jongerenwerkers te weinig kennis is over de digitale wereld waarin jongeren een groot deel van hun tijd spenderen. Zo valt volgens de criminoloog door de opsporingsdiensten nog veel vooruitgang te boeken: “Pas de afgelopen jaren is bij de politie zichtbaar dat ze meegaan in de digitale samenleving en proberen om alle mensen die bij politie werken wat bewuster en digitaal bekwaam te maken, maar dat gaat veel minder snel dan de ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit. Dat de politie een paar stappen achterloopt is inherent aan het werk, maar in dit geval loopt de politie niet een paar stappen achter, maar misschien wel meters.”
Professionaliseren
Dat de politie ermee bezig is, is in ieder geval een goed teken, beaamt Roks: “ik juich alle initiatieven toe, juist omdat het juridisch zo complex is. De normstelling door politie en justitie is heel goed.” Om online jeugdcriminaliteit beter in kaart te brengen en te bestrijden is professionalisering van betrokken hulpverleners essentieel, concludeert Roks: “Alle professionals die zich in de volle breedte tot deze jongeren verhouden zouden beter moeten worden begeleid en getraind. Met betrekking tot de digitale bekwaamheid van professionals valt over de volle breedte van de integrale aanpak, voor alle ketenpartners, echt veel te winnen. Dat is een hele belangrijke ontwikkeling, naast alle meer concrete tools, aanpakken en juridische mogelijkheden.”