Toegang tot het recht is geen vanzelfsprekendheid: kan de jurist van morgen die toegankelijkheid blijven waarborgen?

Sociaal advocaten spelen een cruciale rol in het waarborgen van toegang tot het recht voor kwetsbare groepen in de samenleving. Zij werken veelal op basis van gesubsidieerde rechtsbijstand, zodat mensen zonder voldoende financiële middelen toch juridische bijstand kunnen krijgen.

Recht doen aan rechtvaardigheid

Dat dit systeem al geruime tijd onder druk staat door structurele onderfinanciering, een teruglopende instroom van jonge advocaten en vergrijzing, maakt het des te belangrijker dat studenten al vroeg kennismaken met het belang én de uitdagingen van het vak.

Binnen het Erasmus Honours Law College is dit jaar gekozen voor de toevoeging van de module Sociale Advocatuur, waarin honoursstudenten in zes bijeenkomsten kennismaken met het recht in zijn maatschappelijke context. Vanaf volgend studiejaar wordt de module zelfs uitgebreid met een stagecomponent: de module Stage Sociale Advocatuur. Studenten kunnen dan ook daadwerkelijk meedraaien op een sociaal advocatenkantoor, om zo praktijkervaring op te doen in dit bijzondere vakgebied.

Een duik in de wereld van sociale advocatuur

In samenwerking met de Raad voor Rechtsbijstand en Sociaal Advocaten Rotterdam organiseerde studievereniging Astrea eerder dit jaar een brede introductie in het werkveld van de sociaal advocaat. Hier leerden de honoursstudenten meer over het systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand en de actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied. Vervolgens vertelde sociaal advocaat Pejman Bahreman over het ontstaan van de sociale advocatuur, zijn ervaringen over het werken met cliënten in kwetsbare posities en de diepe maatschappelijke waarde en urgentie van zijn werk.

Daarna kropen de studenten in de rol van sociaal advocaat en doken zij in een realistische casus over een woningsluiting. De studenten bereidden pleidooien voor die zij presenteerden in de moot court-zaal. Onder begeleiding van professionals ontvingen de studenten inhoudelijke feedback, gericht op hun juridische redenering, taalgebruik en overtuigingskracht.

Studenten in contact met de praktijk

Ook namen de studenten als onderdeel van de module deel als publiek aan een landelijke paneldiscussie van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland. In gesprek met advocaten, rechters en wetenschappers kregen zij inzicht in de dilemma’s en toekomstscenario’s van het vakgebied. Studenten waren onder de indruk van de maatschappelijke relevantie én de knelpunten die naar voren kwamen. “Het panel heeft me de nodige inzichten gegeven. Ik zag de passie waarmee sociaal advocaten over hun beroep praten, maar ook de valkuilen waar ze tegenaan lopen”, aldus een van de aanwezige honoursstudenten. Een andere student benadrukt het belang van hervorming: “Hoe kunnen wij kwetsbare burgers de toegang tot het recht blijven garanderen? Dat vraagstuk is mij het meest bijgebleven. De toegang tot het recht staat onder enorme druk, en structurele hervormingen zijn nodig om de ondergang van de sociale advocatuur te voorkomen.”

Ook de rol van juridische opleidingen kwam ter sprake. Universiteiten kunnen een belangrijke rol spelen in het zichtbaar maken van de sociale advocatuur binnen het onderwijs. “Wij zijn de toekomst van de advocatuur. Als rechtenstudenten moeten wij gestimuleerd worden om ook te kijken naar de maatschappelijke kant van het recht, niet alleen naar de commerciële topkantoren”, aldus een van de aanwezige honoursstudenten.

Juridische expertise en maatschappelijke betrokkenheid hand in hand

Met modules zoals Sociale Advocatuur bewijst Erasmus School of Law dat juridische expertise hand in hand kan gaan met maatschappelijke betrokkenheid. Studenten worden uitgedaagd om niet alleen scherp te redeneren, maar worden ook om bij te dragen aan de aanpak van prangende maatschappelijke uitdagingen.

Naast deze module nemen honoursstudenten ook deel aan andere thematische bijeenkomsten over verschillende onderwerpen: van jeugdstrafrecht tot recht en filosofie. Ook zetten zij zich in voor maatschappelijke projecten, zoals het geven van colleges aan ouderen via de stichting Oud Geleerd Jong Gedaan. Op deze manier worden de studenten voorbereid op een juridische loopbaan die stevig verankerd is in de samenleving.

Uniek aan het honoursprogramma is dat studenten zelf vorm kunnen geven aan het programma. Zij hebben de mogelijkheid om eigen modules te organiseren. Zo leren zij in de praktijk hoe zij een themabijeenkomst op poten zetten voor medestudenten, bijvoorbeeld door het geven van een college of sollicitatietraining in combinatie met een kantoorbezoek bij een advocatenkantoor. Dit stimuleert niet alleen hun organisatorische vaardigheden, maar vergroot ook hun netwerk en betrokkenheid bij het werkveld.