PostNL is naar de rechter gestapt omdat de overheid weigert financiële steun te verlenen voor de uitvoering van de universele postdienst (UPD). Pim Jansen, hoogleraar Economisch Bestuursrecht aan Erasmus School of Law, gaf bij The Daily Move van BNR Nieuwsradio een juridische duiding van het conflict tussen PostNL en de Staat, bekeken in het licht van zowel het nationale als het Europeesrechtelijke kader.
Volgens Jansen draait de zaak om een fundamentele vraag: wat mag van een private onderneming worden verlangd wanneer zij is aangewezen om een verlieslatende publieke dienst van algemeen belang te leveren?
Wettelijke taak en financieel dalende trend
De UPD verplicht PostNL om consumentenpost door heel Nederland te bezorgen, tegen tarieven die worden gereguleerd door de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Jaarlijks stelt de ACM de zogenoemde tariefruimte vast: het maximale gemiddelde tarief dat PostNL mag rekenen.
Waar dit systeem vroeger dankzij schaalgrootte en efficiëntie rendabel was, daalt het volume brievenpost inmiddels structureel, terwijl de kosten - onder meer door loonstijgingen - blijven oplopen. De ACM erkent dat het huidige model op termijn financieel onhoudbaar is. “De eigen toezichthouder en de minister erkennen dat een onderneming niet blijvend op eigen kosten een verlieslatende dienst kan leveren,” aldus Jansen.
Kabinetsmaatregel te laat volgens PostNL
Minister Vincent Karremans besloot onlangs de bezorgnorm vanaf 2026 te versoepelen: niet meer binnen 24 uur, maar binnen 48 uur. Deze versoepeling moet de uitvoeringskosten drukken en zo financiële steun overbodig maken.
PostNL stelt echter dat deze maatregel te laat komt en dat er nú compensatie nodig is om de wettelijke taak kostendekkend te blijven uitvoeren. Het bedrijf vraagt 68 miljoen euro en beroept zich daarbij mede op de Europese Postrichtlijn, die lidstaten verplicht te zorgen voor een duurzame universele postdienst. “Waarschijnlijk zal PostNL zeggen dat de minister had moeten onderzoeken of het uitvoeren van de universele postdienst een onevenredige last vormt,” zegt Jansen, “en dat het uitblijven van compensatie een schending is van de richtlijn.”
Grenzen van publieke taken in private handen
De zaak raakt daarmee aan een breder vraagstuk: de grenzen van publieke taken in private handen. “Het is in juridisch opzicht lastig houdbaar wanneer de wetgever een private partij aanwijst een dienst van algemeen economisch belang te leveren die mogelijk verlieslatend is, zonder daarbij in financiële ondersteuning te voorzien,” stelt Jansen. “Dat gebeurt in andere Europese landen ook.”
PostNL heeft inmiddels ook een voorlopige voorziening aangevraagd: een voorschot op de gevraagde compensatie, vooruitlopend op een definitieve uitspraak. Daarmee is de kwestie niet alleen een juridische maar ook een politieke discussie over de rol van markt en overheid bij essentiële diensten.
- Professor
- Meer informatie
Klik hier om naar de aflevering in The Daily Move van BNR Nieuwsradio te gaan waarin hoogleraar Jansen verscheen (vanaf minuut 54:50).
