In de afgelopen twee jaar is er heel veel discussie en commotie geweest rond betaald parkeren in stedelijke winkelgebieden. Een grove samenvatting van deze discussie: twee partijen die niet zonder elkaar kunnen, hebben moeite om op de juiste manier met elkaar te communiceren. Aan de ene kant zijn er de winkeliers, ontwikkelaars en iedereen die geld verdient met (fysieke) retail, die graag een verlaging wil van de parkeertarieven of het liefst betaald parkeren helemaal zou afschaffen. Aan de andere kant zijn er overheden (meestal gemeenten) en parkeerexploitanten die een andere mening hebben over parkeren. Wat is de reden van deze uiteenlopende meningen? Eigenlijk is het heel simpel: de eerste groep is ervan overtuigd dat goedkoper of gratis parkeren tot meer klanten en omzet leidt. De tweede groep is ervan overtuigd dat goedkoper of gratis parkeren leidt tot mobiliteitsproblemen en minder opbrengsten. In dit artikel maak ik duidelijk waarom het afschaffen van betaald parkeren een slecht idee is in stedelijke winkelgebieden.
De context
Ten eerste is het handig om te weten waarom de discussie rond betaald parkeren in stedelijke winkelgebieden helemaal een hot item is. De aanleiding van deze discussie is heel simpel: in de afgelopen jaren hebben (fysieke) retailers het heel moeilijk gehad. Het aantal klanten en de omzet zijn fors gedaald, veel winkeliers hebben hun eigen reserves opgemaakt, sommige zijn failliet gegaan en vele zitten nog steeds in financiële problemen. Het gevolg is dat ze tegen elke maatregel zijn die een bedreiging kan zijn voor hun business.
Het is algemeen bekend binnen economie en retail dat er drie belangrijke redenen voor de malaise in de detailhandel zijn:
- De economische/financiële crisis van de afgelopen 6-7 jaren, die nog niet helemaal voorbij is. Dit heeft ertoe geleid dat de consument minder geld heeft te besteden en voorzichtiger is geworden met zijn/haar uitgaven;
- De razendsnelle opkomst van internet en alle vormen van nieuwe technologieën (social media, 3-D printen, …) in retail. Dit heeft niet alleen geleid tot een verschuiving van de fysieke winkel naar de internet-winkel, maar heeft ertoe geleid dat het gedrag van de consument helemaal is veranderd
- Juist op het moment dat de vraag voor fysieke winkelruimte afneemt vanwege de punten 1 en 2, hebben heel veel winkelgebieden hun aanbod aan vierkante meters winkel vergroot. Dit, volgens de economische basis wet van vraag en aanbod, leidt tot leegstand.
Betaald parkeren en winkelen
Ondanks het feit dat parkeren helemaal niets te maken heeft met de bovenstaande drie punten, is dit onderwerp de afgelopen twee jaar aanleiding geweest tot felle discussies tussen winkeliers, beleidsmakers, ontwikkelaars en deskundigen. We zijn inmiddels zo ver dat een aantal (kleine) steden de beslissing heeft genomen om betaald parkeren, tijdelijk of permanent, af te schaffen – zie Winschoten en Harderwijk – en andere steden zijn serieus aan het overwegen om vergelijkbare maatregelen te gaan introduceren.
Er zijn vier redenen waarom het afschaffen van betaald parkeren (of het verlagen van het parkeertarief) een slecht idee is in stedelijke winkelgebieden:
- Het is asociaal beleid. Het concept “there is no such a thing as free parking” bestaat al heel lang, maar blijkbaar is dit nog niet tot iedereen doorgedrongen. Parkeren kost geld; veel geld. En in het geval van ondergronds parkeren in binnenstedelijke gebieden kost dat nog meer geld. Het gaat niet alleen over de bouwkosten, maar ook over onderhoud, schoonmaakkosten, veiligheid, etc… Bij straat-parkeren en gemeentelijke garages, worden deze kosten gedragen door de Gemeente. Grotendeels met belastinggeld. Als de kosten niet door de gebruiker (de automobilist) worden betaald, dan worden ze vanuit gemeentelijk budget betaald. Hoe meer geld de Gemeente in het parkeren moet stoppen, hoe minder geld er beschikbaar is voor andere gemeentelijke taken (bijv. openbare ruimte, scholen…). Hoe minder de automobilist betaalt, hoe meer de bewoners van de stad moeten betalen. Hiermee subsidiëren de bewoners dus eigenlijk de automobilisten. Als alle automobilisten nu ook bewoners van de Gemeente of stad zijn waar ze parkeren, dan is bovenstaand misschien niet zo erg. Maar als de automobilisten in een andere gemeente wonen (en daar hun belasting betalen) dan is er sprake van een subsidie van de bewoners van een stad naar de bewoners van andere steden. Dit betekent ook dat een arme inwoner van de stad (die waarschijnlijk geen auto heeft) de rijke inwoners van een andere gemeente subsidieert. De rijke chirurg die in de Vinex locatie buiten de grote stad woont en zijn Porsche gebruikt om naar de stad te gaan, wordt gesubsidieerd door het gezin met twee kinderen die een minder dan modaal inkomen heeft. Ik vind dit bijzonder asociaal!
- Afschaffen van betaald parkeren werkt niet, c.q. het leidt niet tot meer klanten en omzet voor de winkeliers. Er is genoeg (wetenschappelijk) bewijs dat gratis parkeren en de hoogte van het parkeertarief geen invloed hebben op het aantal klanten en/of op de omzet van winkels. Dan heb ik het niet alleen over studies van de Erasmus Universiteit Rotterdam maar ook van andere organisaties zoals: SOAB (2011), Rabobank (2013), DTZ Zadelhoff (2012), WPM (2015). Alle studies laten zien, op basis van objectieve data, dat er nauwelijks een verband is tussen parkeren en omzet. Er zijn waarschijnlijk tientallen factoren die van invloed zijn op hoeveel geld we besteden, welke producten we kopen en waar we gaan winkelen. Parkeren is niet een van die redenen. Daarom is het niet zinvol om energie (en geld) weg te gooien om parkeren gratis te maken. Als je perse iets gratis wilt geven, geef mensen dan een gratis kopje koffie of iets dergelijks. LET OP! Dit betekent niet dat een stad helemaal geen parkeren nodig heeft; dit betekent alleen dat parkeren niet gratis hoeft te zijn.
- Afschaffen van betaald parkeren leidt tot (meer) mobiliteit- en financiële problemen. Parkeren is het enige serieuze instrument dat een stad heeft om (auto)mobiliteit te sturen en onder controle te houden. Net als voor de meeste producten geldt, geldt ook voor parkeren dat wanneer dit gratis wordt, je meer vraag naar parkeren (=auto’s) kunt verwachten. Dit betekent niet perse meer bezoekers, alleen meer auto’s. Behalve tot alle negatieve effecten van meer auto’s in de stad (meer files, vervuiling, onveiligheid…) leidt gratis parkeren ook tot meer mensen die op zoek zijn naar parkeerplaatsen. Aangezien de capaciteit beperkt is, en het heel duur is om dit uit te breiden, is het resultaat dat veel automobilisten rond blijven rijden in de zoektocht naar een plek. Als dit klanten van winkels zijn, dan zie ik het voordeel van gratis parkeren voor de detailhandel niet. Je wilt juist jouw klant binnen hebben, niet rondrijdend op zoek naar een parkeerplek! Parkeren is een schaars goed en de makkelijkste (en vaak de beste manier) om schaarse goederen te regelen is door middel van de prijs.
- Gratis parkeren begint een vicieuze cirkel die op langere termijn desastreuse gevolgen kan hebben. Dit is waarschijnlijk het meest onderschatte effect van het gratis maken van parkeren. Een paar ideeën over wat kan gebeuren:
- Ten eerst betekent dit dat je de inkomsten van parkeren kwijt bent (maar niet de kosten, die blijven) en dat je jouw sturingsinstrument ook kwijt bent (hoe regel jij nu de horden bezoekers die met de auto komen?).
- Ten tweede zullen winkeliers in de toekomst steeds vaker vragen om gratis parkeren. Dus zul je nog meer (dure) parkeercapaciteit moeten bouwen zonder inkomsten. Veel succes daarmee!
- Ten derde, alle private parkeerexploitanten zullen op termijn de steden verlaten waar gratis parkeren wordt ingevoerd of waar de tarieven kunstmatig laag worden gehouden. Dit betekent dat die winkelgebieden op termijn minder parkeercapaciteit zullen hebben of dat de Gemeente extra geld moet investeren om de exploitanten te compenseren en/of hun garage over moet nemen.
- Ten slotte, als het toch blijkt te werken, hoe lang denk je dan dat het duurt voordat ook jouw concurrerende buurtgemeenten hetzelfde zullen doen? Als het werkt in jouw gemeente, dan zal het ook in mijn gemeente werken! Resultaat: beleidsmakers zijn hun sturingsinstrument en inkomsten kwijt en ondernemers hun (hypothetische) voorsprong. Beter is het dan om te investeren in iets waarmee je blijvend onderscheidend kunt zijn.
Het enige resultaat dat een gemeente krijgt uit het invoeren van gratis parkeren op lange termijn is zeer waarschijnlijk een binnenstad overvol met auto’s en een financiële ramp. En waarvoor? Voor een niet effectieve en niet efficiente manier om de retail in de binnenstad te stimuleren.
De Big Picture
Winkeliers, vastgoed eigenaren/ontwikkelaars, parkeerexploitanten en gemeenten zijn geen vijanden van elkaar, het zijn ondernemers in dezelfde business. Iedereen heeft hetzelfde doel: iedereen wil een bruisende en levendige binnenstad vol met mensen die geld uitgeven in de lokale winkels. Geen enkel stadsbestuur heeft baat bij een lege binnenstad met winkels die bijna failliet zijn. Parkeerexploitanten ook niet, aangezien zij geld verdienen met auto’s, niet met mensen die thuis blijven en e-shoppen. En vergeet het woord “ondernemers” niet; parkeren is ook een product/service van een onderneming, net als de verkoop van kleding, schoenen, televisies of de horeca. Zijn de producten in die winkels gratis? Nee, dat zijn ze niet. Dus waarom zou de parkeerondernemer (publiek of privaat) zijn product/service wel gratis moeten leveren? Het is een hardnekkig misverstand dat steden die (hoge) parkeertarieven hanteren, anti-auto of onvriendelijk voor de bezoekers zijn. Is Starbucks een anti-koffie bedrijf? Of klantonvriendelijk? Is Apple een anti-IT bedrijf? Is BMW anti-auto? Nee, zeer zeker niet, maar hun producten zijn heel duur. Toch klaagt niemand over hun prijzen. Integendeel, de meeste mensen staan in de rij om die producten te kopen.
Wil je meer bezoekers naar jouw stad trekken? Stop dan met het klagen over (gratis) parkeren en begin om na te denken over de dingen die jouw stad echt aantrekkelijk kunnen maken. Ik ben geen expert op het gebied van retail en aantrekkelijkheid van de stad, maar ik ben wel een expert op het gebied van parkeren en als zodanig kan ik u verzekeren dat het invoeren van gratis parkeren, in de hoop dat meer klanten naar de stad komen, een kansloze onderneming is.
Giuliano Mingardo (mingardo@ese.eur.nl)
Erasmus Universiteit Rotterdam
September 2015