Per 1 september 2025 is Marc Schuilenburg herbenoemd tot hoogleraar Digital Surveillance aan Erasmus School of Law. De leerstoel binnen het departement Law, Society & Crime, die Schuilenburg al sinds 2021 bekleedt, biedt de mogelijkheid om (de ontwikkeling van) nieuwe digitale technieken te onderzoeken vanuit juridische, economische en maatschappelijke context.
Digitalisering en AI hebben ons dagelijks leven ingrijpend veranderd, maar ook op het gebied van handhaving en veiligheid heeft dit een grote impact. Door de snelle opkomst van AI en alle data die daarmee gepaard gaan, rijzen er ook vragen over de juridische en ethische implicaties van deze technieken. Want wat zijn de kansen en risico's? Hoe kan de samenleving hier optimaal van profiteren? Maar ook: hoe kunnen ethiek en het recht deze nieuwe technieken beheersbaar houden? Dit is precies het snijvlak waarop Schuilenburg opereert.
Een spanningsveld van waarden: Hoe kan AI met zorg worden ingezet?
Schuilenburg benadrukt het spanningsveld van waarden in de wereld van AI en digitale surveillance: “Aan de ene kant biedt AI ongekende mogelijkheden en kan het een grote rol spelen in efficiënte opsporing en bestrijding van criminaliteit, maar we moeten niet vergeten dat ook non-discriminatie, accountability en privacy belangrijk publieke waarden zijn die beschermd dienen te worden”.
Het zijn precies deze publieke waarden die leidend zijn in Schuilenburgs onderzoek op het gebied van digitale surveillance. Dit bleek al duidelijk in zijn oratie Making Surveillance Public. Daarin pleit hij om afstand te nemen van de visie op AI waarbij de veronderstelde technische en economische voordelen ervan prevaleren en sociologische aspecten als menselijke ervaringen en machtsvragen onderbelicht blijven.
In zijn onderzoek en georganiseerde internationale conferenties, waaronder AI-Imaginations en AI-Experiences, brengt Schuilenburg daarom bewust digitale expertise en sociale perspectieven samen om beter te kunnen begrijpen wat we met big data en algoritmes kunnen bereiken, maar ook wat deze technische ontwikkelingen met ons doen.
Van evaluatie naar co-creatie
Om al deze waarden écht te kunnen beschermen is het volgens Schuilenburg belangrijk om niet achteraf te evalueren, maar al bij de ontwikkeling van nieuwe technologieën betrokken te worden, zo stelt hij: “We dienen nieuwe technologie zo te ontwikkelen dat in de ontwerp- en ontwikkelfase al rekening wordt gehouden met datgene dat we als samenleving belangrijk vinden – denk aan zowel verankerende publieke waarden, privacy en non-discriminatie, als aan procesmatige waarden zoals transparantie en accountability.”
Dit doet hij onder meer via zijn rol als lid van de Wetenschappelijke Raad van de Politie (WARP), waartoe hij in januari 2025 benoemd werd. In het advies rapport Navigeren in niemandsland, doet hij als voorzitter van de werkgroep acht aanbevelingen voor verantwoord gebruik van AI in politiewerk, waarop de korpschef van de politie Janny Knol positief reageerde. Maar ook in internationale projecten zoals het NWO project AI MAPS en EU project KOBAN, en in het Surveillance Studies Network, een platform wat hij met zijn PhD-kandidaten opzette om interdisciplinaire dialogen en samenwerking op het gebied van surveillancestudies te bevorderen.
“Goede technologie ontstaat niet vanzelf”
Als hoogleraar Digital Surveillance zal Schuilenburg zich blijven toeleggen op de verantwoorde ontwikkeling van AI op het gebied van veiligheid en het uitbouwen van de nationale en internationale samenwerkingen op dit gebied. Hij blikt vooruit: “Voor mij is AI geen neutraal hulpmiddel, maar een product van maatschappelijke keuzes. Goede technologie ontstaat niet vanzelf. Het vereist dat we vanaf het begin nadenken over gewenste en ongewenste effecten van het gebruik van deze technologie en het verkennen van nieuwe vormen van samenwerking. Hier zal ik mij de komende vier jaar op toeleggen.”
Schuilenburgs benadering waarin de ontwikkeling van nieuwe toepassingen van AI en digitale surveillance in hun context worden beschouwd sluit naadloos aan bij de visie van Erasmus School of Law, dat het recht niet in isolatie bestaat maar altijd moet worden bezien vanuit haar economische en maatschappelijke context.
Het bestuur van Erasmus School of Law feliciteert Marc Schuilenburg van harte met zijn herbenoeming en wenst hem veel succes met zijn werkzaamheden.
- Professor
- Gerelateerde content
