Promotie D.C. (Daphne) Truijens

Samenvatting:

Recente ontdekkingen in de psychologie en de gedragseconomie tonen aan dat kleine, schijnbaar irrelevante, veranderingen in de manier waarop opties worden gepresenteerd grote effecten hebben op de keuzes die mensen maken. In deze context lijken mensen vaak irrationele besluitvormers te zijn. Deze zogenaamde "gedragsinzichten" uit de gedragseconomie en de psychologie, ook wel “behavioral insights” genoemd, hebben onderzoekers en beleidsmakers geïnspireerd tot het ontwikkelen van beleidsinterventies. Deze interventies zijn er op gericht zijn om mensen te helpen om betere beslissingen te nemen voor de samenleving en voor zichzelf. Kleinere bordjes leiden er bijvoorbeeld toe dat mensen zich beter aan hun dieet houden, door standaard “opt-out registratiesystemen” melden meer mensen zich aan als orgaandonor, en “smart meters” met informatie over het waterverbruik zorgen ervoor dat mensen minder lang douchen. Deze veranderingen in de keuzeomgeving zijn relatief eenvoudig en kostenefficiënt. Mede daardoor hebben deze gedragsinzichten zelfs een "evidence-based policy movement" gekatalyseerd. Dat wil zeggen, een beweging waarbij beleid vaker op wetenschap gebaseerd wordt. Zo hebben overheden steeds vaker speciale departementen voor gedragsbeleid. Binnen deze departementen gebruiken beleidsmakers wetenschappelijke expertise over gedrag om complexe maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, zoals de energietransitie, preventieve gezondheid, en tekorten aan orgaandonoren.

Het doel van dit proefschrift is het onderzoeken van het wetenschappelijke bewijs waar gedragsbeleid op gebaseerd is. Dergelijk bewijs is complex en onderhevig aan interpretatie en debat. Het proefschrift geeft inzicht in hoe zowel het empirische bewijs voor gedragsbeleid (de experimenten), als de normatieve aspecten van de interpretatie ervan (bijv. irrationaliteit) tot stand komen en wat dit betekent voor “evidence-based policy” en beleidsmakers. De centrale vraag is: op welke onderliggende normatieve en empirische aannames is de interpretatie van bewijs voor gedragsbeleid gebaseerd?