Promotie S.K.J. (Sven) Aerts

Proefschrift in het kort:

Waarneming vormt de brug tussen de werkelijkheid en onze representaties van de werkelijkheid, tussen experiment en theorie, tussen de fysische fenomenale wereld en de cognitieve binnenwereld. De rol van waarneming speelt een dermate prominent rol dat een theoretische beschrijving van de fysische waarnemer wenselijk zou zijn. Maar juist omdat waarneming de toetssteen vormt van een wetenschappelijke theorie, bijt de slang hier in haar eigen staart. Immers, een perfecte theoretische beschrijving van het functioneren van die waarnemer zou of fout zijn, of diezelfde waarnemer overbodig maken. Deze probleemstelling wordt nog scherper in het geval van zelfwaarneming omdat de scheiding tussen wat waargenomen wordt en wie waarneemt, verdwijnt. We laten aan de hand van een diagonaal argument zien dat een waarnemer niet in staat is al zijn eigenschappen waar te nemen en argumenteren dat dit gezien kan worden een primitieve voorloper van het beruchte meetprobleem in de quantummechanica. 

Onzekerheden over zelfwaarneming zullen ook onzekerheden induceren met betrekking tot andere vormen van waarneming. Een veel gehanteerde methode om de effecten van deze onzekerheid te verminderen, is het vergaren van data door herhaaldelijk te meten. We mogen echter in het licht van het voorgaande niet uitsluiten dat we dan niet enkel uitmiddelen over een ensemble van systemen, maar eveneens over een ensemble van waarnemers. We tonen aan dat een dergelijk model het waarschijnlijkheidsmodel van de quantummechanica kan reproduceren.