Promotie V. (Vivian) Visser

Hieronder volgt een korte samenvatting van het proefschrift:

Burgerinitiatieven zijn in opkomst in West-Europese landen. Burgers nemen samen het heft in eigen hand om lokale problemen aan te pakken, gemeenschappelijke voorzieningen vorm te geven of anderszins initiatieven te ontplooien om de kwaliteit van hun leefomgeving te verbeteren. Hoewel deze initiatieven in principe zelfstandig opereren, zijn zij in de praktijk (deels) afhankelijk van overheidssteun, bijvoorbeeld in de vorm van financiering, handige contacten of legitimiteit. Waar overheden voorheen vooral afwachtten tot initiatieven zich meldden voor ondersteuning, zien we vandaag de dag dat overheden steeds vaker burgers actief en expliciet stimuleren om zichzelf te organiseren in initiatieven. Dit wordt ook wel ‘uitnodigend besturen’ genoemd.

Deze ontwikkeling is het gevolg van verschillende factoren. Burgers verlangen van overheden meer ruimte om zelf initiatieven te ontplooien omdat zij weinig vertrouwen hebben in traditionele instituties van de representatieve democratie en geloven dat zij zelf maatschappelijke uitdagingen beter kunnen aanpakken dan overheden. Tegelijkertijd stimuleren overheden burgerinitiatieven omdat zij beseffen dat zij de kennis, bronnen en vaardigheden van burgers nodig hebben om maatschappelijke uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Daarnaast worden burgerinitiatieven gezien als een manier om de kloof tussen de overheid en burgers te overbruggen.

Omdat burgerinitiatieven burgers de mogelijkheid geven om directe invloed uit te oefenen op hun leefomgeving, worden zij zowel in het academisch debat als in overheidsbeleid geprezen om hun democratiserende waarde. Critici waarschuwen echter dat het stimuleren en verheerlijken van initiatieven sociale ongelijkheden vergroot, wat de democratie juist kan schaden. Keer op keer blijkt namelijk uit onderzoek dat met name praktisch opgeleide burgers 16 ondervertegenwoordigd zijn in participatie in burgerinitiatieven.

Daarom is dit onderzoek gericht op het beter begrijpen van hoe overheden burgers uitnodigen om initiatief te nemen en hoe die uitnodigingen worden ontvangen door burgers. Dit onderzoek geeft daarmee antwoord op de vraag: Hoe geven overheden vorm aan uitnodigend besturen en hoe wordt dit ervaren door burgers?