Doorbraak in gepersonaliseerde longkankerscreening

Hogere effectiviteit voor groepen die minder hebben gerookt

Universitair hoofddocent Andreas Alfons en Max Welz, voormalig promovendus bij Erasmus School of Economics, werkten samen met Kevin ten Haaf, universitair docent aan de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van Erasmus MC en een team van onderzoekers van Erasmus MC aan een studie naar de effectiviteit van longkankerscreening, gepubliceerd in Nature Communications, “A comparative analysis of heterogeneity in lung cancer screening effectiveness in two randomised controlled trials”.

Zij ontdekten dat screening meer sterfgevallen voorkomt onder mensen die minder hebben gerookt of langer geleden zijn gestopt dan huidige rokers en personen die zeer zwaar gerookt hebben. Deze personen ontwikkelen vaker langzaam groeiende kankers die in een vroeg stadium opgespoord kunnen worden, wanneer behandeling nog mogelijk is. Daarentegen hebben mensen die jarenlang zwaar hebben gerookt of nog roken een grotere kans op agressieve kankers die zich te snel ontwikkelen om door screening te kunnen worden ontdekt. Door te stoppen met roken kunnen mensen dus niet alleen hun risico om longkanker te krijgen verlagen, maar ook het risico dat zij een van de agressievere vormen ontwikkelen. 

De rol van kankertype en rookgeschiedenis

De studie analyseerde gegevens van meer dan 68.000 deelnemers aan twee grote klinische onderzoeken. De bevindingen laten zien dat de screenings­effectiviteit verschilt per kankertype. Voor langzamer groeiende vormen, zoals adenocarcinoom, verminderde screening het aantal sterfgevallen door longkanker met tot wel 23%. Mensen die langer en zwaarder hebben gerookt of nog roken, hebben een hogere prevalentie van agressievere, sneller voortschrijdende kankers, zoals kleincellig carcinoom. Voor deze typen was de sterftereductie slechts ongeveer 10%.

Een bundeling van expertise

Deze impactvolle studie was een samenwerking tussen Erasmus MC en Econometric Institute bij Erasmus School of Economics. Het onderzoek werd deels ondersteund door een Open Mind-beurs van de Convergence, een gezamenlijk programma van Erasmus MC, Erasmus University Rotterdam en TU Delft. Het onderzoek werd geïnitieerd door Max Welz, die de studie uitvoerde tijdens zijn promotie bij Erasmus School of Economics onder begeleiding van universitair hoofddocent Andreas Alfons. Met behulp van geavanceerde econometrische methoden kon het team complexe data op individueel niveau uit beide onderzoeken analyseren. ‘Deze moderne technieken corrigeren beter voor verschillen tussen groepen,’ zegt Kevin ten Haaf, hoofdauteur van de studie. ‘Ze zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor het evalueren van medische behandelingen, en wij vroegen ons af: wat gebeurt er als we ze toepassen op screening? Dat leverde interessante nieuwe inzichten op.’