Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Maarten van Ooijen, wil een ‘slimme belasting’ op suiker introduceren in Nederland. Het klinkt simpel; door de belasting op suiker te verhogen, zullen de prijzen stijgen en de vraag naar suikerhoudende producten afnemen. Echter zijn belastingexperts zoals Ilona van den Eijnde, onderzoeker aan Erasmus School of Law kritisch: “De suikertaks komt er niet zomaar”. In het programma Pointer legt ze uit waarom niet.
Het concept van suikertaks is absoluut niet nieuw. In Nederland werd suiker tot 1993 extra belast. Daarnaast zijn er diverse andere landen waar momenteel een suikertaks is ingevoerd. Het gewenste effect blijft echter vaak uit, vertelt Van den Eijnde: “Als je kijkt naar de effecten van zo’n suikertaks, dan vallen die best wel tegen. Dat kan een aantal oorzaken hebben, maar de belangrijkste is dat zo’n suikertaks altijd terechtkomt bij de fabrikant en (…) deze zelf mag kiezen hoe hij daarmee omgaat. Hij kan het product duurder maken, een ander product duurder maken of bijvoorbeeld kijken of zijn inkoopprijzen omlaag kunnen. Het is daarom helemaal niet gezegd dat zo’n belasting daadwerkelijk terechtkomt bij de consument.”
Het gewenste effect dat prijzen van suikerhoudende producten stijgen wordt dus niet zomaar behaald, vervolgt Van den Eijnde: “Als de belasting met twintig procent omhoog zou gaan, is het niet vanzelfsprekend dat de prijzen ook met twintig procent omhooggaan.”
Engels model
Engeland hanteert een getrapt suikerbelastingmodel; hoe meer suiker een product bevat, hoe hoger de belastingdruk is. Producten die minder dan vijf gram suiker bevatten zijn echter vrijgesteld. Op welke manier in Nederland zo’n belasting kan worden ingevoerd is afhankelijk van de geldende EU-wetgeving: “Zo moeten maatregelen proportioneel zijn en geldt er vrij verkeer van goederen binnen de EU, de suikertaks is er dus niet zomaar.”
Daarnaast moet het tarief van de suikerbelasting aanzienlijk zijn om tot een effect te kunnen komen: “Ik heb begrepen dat uit Nederlands onderzoek blijkt dat de prijs met in ieder geval twintig procent moet toenemen, willen we überhaupt enig effect zien en dat is dan nog steeds een beperkt effect.”
Hoe dan wel?
Als de effecten in het buitenland zo tegenvallen, waarom zou je dan toch een suikerbelasting willen invoeren? Ook daar heeft Van den Eijnde ideeën over: “Een suikerbelasting kan wel onderdeel zijn van een bredere set maatregelen om bewustwording te creëren bij consumenten en producenten aan te zetten tot ander gebruik van ingrediënten. Maar vertrouw dan niet op een suikerbelasting alleen, maar combineer deze met andere maatregelen. Bijvoorbeeld hoe verpakkingen eruit mogen zien, of vanaf welke leeftijd sommige producten mogen worden gekocht. ‘En, en, en’ maatregelen lijken een stuk meer impact te maken”.
- Meer informatie
Klik hier voor de hele podcast van Pointer.