Door wie laten miljoenen talkshowkijkers zich eigenlijk beïnvloeden? En domineert rechts de Nederlandse talkshows? NRC onderzocht het politieke gehalte van tien talkshows met behulp van studenten van de master Media en Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, onder leiding van onderzoeker Nel Ruigrok (Erasmus School of History, Culture and Communication).
De studenten analyseerden van 1 tot en met 30 september de talkshows Goedemorgen Nederland, Pauw & De Wit, Eva, Cafe Kockelmann, Dit is de Week, Buitenhof, WNL op Zondag, Vandaag Inside, RTL Tonight en Nieuws van de Dag. Zij analyseerden de spreektijd en het aantal optredens van zowel politici als zogenoemde duiders (de min of meer vaste gast die zijn visie geeft op wat er zoal ter tafel komt) en leverden de data voor het onderzoek aan. Daarnaast kijkt het onderzoek naar wat er wordt gezegd en naar de representatie van bijvoorbeeld vrouwen en mensen met een migratieachtergrond.
Wie krijgt de meeste spreektijd?
Op het gebied van spreektijd voert Johan Derksen de lijst op eenzame hoogte aan. Hij is in september 4 uur en 28 minuten aan het woord geweest. Daarmee laat hij de andere duiders ver achter zich: Wierd Duk is nummer twee met 84 minuten en Raymond Mens nummer drie met 80 minuten.
Van de lijsttrekkers van politieke partijen krijgt Caroline van der Plas (74 minuten) de meeste spreektijd, gevolgd door Rob Jetten en Frans Timmermans. Als we naar de partijen zelf kijken, zien we dat de BBB en VVD de meeste spreektijd krijgen. Opvallend, ten opzichte van de peilingen. Dan scoort de PVV als middenmoter relatief laag, als partij die aan kop gaat in de peilingen.
Spreektijdcijfers zeggen nog niets over wat er is gezegd. Heeft iemand zich in de nesten gewerkt of juist niet? Krijgt een politicus voldoende weerwoord, wordt iemand ontvangen als ‘partijleider in de problemen’ of als ‘hoop in bange dagen’?
De invloed van televisie
Ook in een tijdperk dat wordt gedomineerd door sociale media, concentreert de campagne zich nog steeds op de televisie, zegt onderzoeker Nel Ruigrok. „Wat we weten is dat tv in het algemeen heel grote invloed heeft. Wat uit onderzoek altijd blijkt, is dat het stemgedrag sterk wordt bepaald door nieuws over conflicten en nieuws over peilingen.”
Of kiezers klakkeloos overnemen wat er op televisie wordt gezegd, is niet zomaar vast te stellen: burgers halen hun informatie niet alleen uit talkshows. Wel zijn er correlaties, zoals die tussen de verkiezingszege van Geert Wilders in 2024 en de doorbraak van Vandaag Inside als beste bekeken talkshow van Nederland.
Voorkeur voor rechts
Het onderzoek laat zien dat rechtse politici, partijen en duiders over het algemeen dominant zijn in het Nederlandse talkshowlandschap. Voeg je de gegevens samen, dan krijg je een hypothetische aflevering van Vandaag Inside waarin Caroline van der Plas langdurig aan het woord is, pratend over de VVD, geflankeerd door Wierd Duk of Raymond Mens.
De (ex)masterstudenten die meewerkten aan het onderzoek zijn Gijs Berk, Rosa van der Vleuten, Frederique Zandvliet, Iza van Meggelen, Weia Tan, Niene Tempelman, Charlotte Soer, Christian Gravesteijn en Mare Hoekstra, onder leiding van Nel Ruigrok, Nisanur Karadavut en Vaas de Wit, in samenwerking met de Ombudsman voor de publieke omroepen.
- Onderzoeker
- Meer informatie
Wil je het volledige onderzoek bekijken? Lees dan verder op NRC.nl (betaald)