Door Spinoza gegrepen: Abraham Johannes Cuffelers pleidooi voor het vrije denken.

Leerstoel

Het onderzoek naar de invloed van Spinoza en zijn betekenis voor de Verlichting en het moderne denken vormt een belangrijk onderdeel van het wijsgerig onderzoek van de faculteit. Henri Krop zal zich de komende vier jaar in het bijzonder richten op de zogenoemde Kring van Spinoza, een groep van vrienden en bewonderaars van de filosoof, dat er voor gezorgd heeft dat zijn werk voor het nageslacht bewaard is gebleven. Hij zal onder meer een geannoteerde Engelse vertaling met inleiding publiceren van Abraham Johannes Cuffeler's studie, Specimen artis ratiocinandi, naturalis & artificialis ad pantosophiae principia manudecens uit 1684. Dit werk, geschreven door een Haagse regent, is een van de weinige principiële verdedigingen van Spinoza's filosofie aan het eind van de zeventiende eeuw.

Naast dit onderzoek zal Henri Krop in het kader van deze leerstoel, in het derde jaar van de bachelor Filosofie, onderwijs verzorgen dat zich toespitst op de receptie van Spinoza. Daarnaast zal hij ook cursussen verzorgen voor HOVO Rotterdam.

Henri Krop zal tevens de rol van ambassadeur van het gedachtengoed van Spinoza gaan vervullen. In nauwe samenwerking met de Vereniging Het Spinozahuis zal hij lezingen en cursussen verzorgen en een lesbrief over het gedachtengoed van Spinoza samenstellen. Hij zal ook internationale contacten voor deze Vereniging gaan onderhouden.

Abstract lezing

Dr. Henri Krop zal tijdens zijn inaugurele rede spreken over Abraham Johannes Cuffelers pleidooi voor het vrije denken. In 1896 verscheen Spinoza en zijn kring. In deze klassieke biografie van Nederlands grootste filosoof legt de auteur, K.O. Meinsma, er de nadruk op dat Spinoza een onderdeel vormde van verschillende netwerken van gelijkgezinde bekenden en vrienden. Hij brak daarmee met de romantische visie op Spinoza die hem als een geïsoleerde eenling zag. 

In de laatste decennia is er door met name Rotterdamse onderzoekers uitgebreid aandacht besteed aan de belangrijkste van deze ‘kringen’, namelijk de groep van Spinoza’s vrienden. De werken van Adriaan Koerbagh, Jarig Jelles en Lodewijk Meijer zijn bestudeerd en in geannoteerde edities en vertaling beschikbaar gesteld voor verder onderzoek.  Van deze vrienden is Abraham Johannes Cuffeler ten onrechte tot nu toe in de schaduw gebleven. Na de dood van de filosoof schreef deze Haagse regent een enthousiaste verdediging van Spinoza. Deze in het Latijn geschreven Beginselen van de pantosofie - ‘alwetendheid’ - werd in 1684 bij Spinoza’s uitgever Jan Rieuwertsz te Amsterdam gepubliceerd en speelde een eeuw lang een belangrijke rol in de receptie van Spinoza’s denken. Dit boek is onder meer opmerkelijk doordat Cufffeler Spinoza’s denken probeert te populariseren. Zijn filosofie is niet een ‘wetenschap’ van alles, maar ook een denken dat geschikt is om alle mensen inzicht te bieden in de natuur en haar wetten. Zijn 'Beginselen van de pantosofie’ is een verdere aanwijzing dat in de kring van Spinoza zijn filosofie als een instrument fungeerde om het emancipatiestreven van de Nederlandse burgerij intellectueel vorm te geven.

Symposium

Voorafgaand aan de oratie zal er een symposium plaats vinden over de zogenoemde kring van Spinoza. De afgelopen veertig jaar is er met name in Rotterdam veel onderzoek verricht naar het netwerk van vrienden en contacten van Spinoza. In deze bijeenkomst zal door experts een balans worden opgemaakt en lacunes worden aangegeven. Voor het volledige programma, zie 'Downloads' onder aan deze pagina.