In wat voor soort gezin kun je als kind het beste opgroeien? Is ons beeld van ‘het ideale gezin’ terecht? Gezinswetenschapper Amaranta de Haan doet onderzoek naar kinderen in verschillende gezinsstructuren. Daarnaast is ze als universitair docent betrokken bij onder meer de Masterspecialisatie Pedagogische Wetenschappen: Opvoedvraagstukken in een diverse samenleving.
Haar missie tijdens de master is studenten en pedagogen in spe leren hoe ze wetenschappelijke kennis kunnen vertalen naar nuttig advies voor opvoeders. Amaranta: “Studenten ontdekken tijdens de master dat het een hele kunst is om zonder vooroordelen en wetenschappelijk onderbouwd een advies te geven. Dat proces is heel mooi om te zien.”
Het ideale gezin
Amaranta was al op jonge leeftijd geïnteresseerd in verschillen tussen mensen en welke rol opvoeding en achtergrond daarbij speelt. Met haar onderzoek verdiept ze zich in de invloed die opvoeding en omgeving op je ontwikkeling hebben. Als onderzoeker is het goed om je bewust te zijn van die invloed, maar ook van de tijd en de cultuur waarin je bent opgegroeid, zegt Amaranta. Het kan om een tijd gaan waarin mensen een ander ‘normaal’ hadden. Zo wordt in Nederland ook nu nog de ideale gezinsvorm omschreven als een heteroseksueel tweeoudergezin: vader, moeder en kind(eren) en dan ook nog uit de witte middenklasse. Ben je als kind dan minder goed af als een van de ouders om welke reden dan ook niet meer in beeld is? Of als je opgroeit in een gezin met twee moeders? Of in een gezin met een andere etnische achtergrond? Amaranta vindt dat te eenzijdig gedacht. Net als de aanname dat het ‘normale’ gezin bestaat uit een vader, moeder en kind(eren). “Dat beeld ontstond pas in de jaren vijftig. Daarvoor waren er net als nu ook al veel verschillende gezinsvormen, zoals ‘complexe’ gezinnen, samengestelde gezinnen of alleenstaande opvoeders.”
Inclusief en co-creatief onderzoek voor ‘nieuwe normaal’
Het is volgens Amaranta ook voor onderzoekers een valkuil om vanuit een dergelijk normatief kader te denken. Met andere woorden: wat ‘normaal’ is vanzelfsprekend ook als de beste situatie zien. Onze wetenschappelijke kennis is tot voor kort grotendeels gebaseerd op onderzoek bij een zeer specifieke groep gezinnen: witte, middenklasse, heteroseksuele twee-oudergezinnen. Wat we weten over deze groep is niet per se toepasbaar op andere gezinsvormen”, vertelt Amaranta. Daarom doet Amaranta inclusief en co-creatief onderzoek onder een diverse groep opvoeders. Hoe groeien kinderen op in verschillende gezinsvormen en gezinnen met verschillende achtergronden? Hoe voeden opvoeders in deze verschillende soorten gezinnen op? En hoe kunnen opvoeders in verschillende gezinsvormen worden ondersteund bij hun belangrijke opvoedtaak? “
Opvoedgesprek met een acteur
Naast het doen van onderzoek geeft Amaranta ook les aan studenten, onder andere in de masterspecialisatie Pedagogische Wetenschappen: Opvoedvraagstukken in een diverse samenleving. Tijdens het vak Opgroeien binnen het gezin leren studenten hoe kinderen zich ontwikkelen binnen het gezin en hoe verschillende gezinsleden elkaar wederzijds beïnvloeden. “We leren studenten hoe ze wetenschappelijke kennis moeten beoordelen en hoe ze hun kennis kunnen vertalen naar advies. Advies waar opvoeders met een hulpvraag wat aan hebben”, legt Amaranta uit. Het is voor studenten een leerzaam, maar ook spannend vak. Ze gaan vaak voor het eerst praktisch bezig met de kennis die ze in de jaren ervoor hebben opgedaan. Van kennis naar vaardigheden dus. “Studenten oefenen hun gespreksvaardigheden eerst onderling, later in het vak komt een professional langs met wie ze oefenen, en tot slot voeren de studenten als eindopdracht een adviesgesprek met een acteur. Die acteur speelt bijvoorbeeld de rol van een opvoeder die vraagt hoe hij om moet gaan met zijn zoon die op zijn 16e verjaardagsfeest alcohol wil schenken. Dan gaat het er allereerst om dat je als student resultaten uit wetenschappelijk onderzoek weet te beoordelen: welk bewijs is er en hoe sterk is dit bewijs? Vervolgens moet je die wetenschappelijke kennis vertalen naar opvoedadvies waarbij je in je gespreksvoering rekening houdt met de achtergrond van de opvoeder met wie je het gesprek voert. Dankzij die praktische vertaling van wetenschappelijke kennis in ons onderwijs kijken studenten er met veel plezier en grote waardering op terug.” Amaranta is blij met die waardering en met de manier hoe het onderwijs in de master vormgegeven is. “Door het integreren van kennis, vaardigheden en professionele vorming leren we onze studenten met een kritische en onbevooroordeelde blik hun werk te doen.”
- Onderzoeker
- Meer informatie
Dit interview maakt onderdeel uit van Spark. Met deze interviews willen we aandacht geven aan de positieve impact die het onderwijs en onderzoek van de facuteit hebben op de samenleving. De verhalen geven een inkijkje in waar ESSB-studenten, alumni, medewerkers en onderzoekers warm van worden.
- Gerelateerde opleiding