Multiprobleem gezinnen bekeken als zelforganiserend systeem

Gezin als zelforganiserend systeem

Inzet van zorg- en veiligheidsinstanties bij multiprobleemgezinnen vindt vaak plaats vanuit de taak en het aanbod van organisaties. Dit leidt tot versnippering van hulp en oplossing van deelproblemen, hetgeen gezinnen op lange termijn vaak niet verder helpt. Hieraan ligt ten grondslag de voorstelling van gezinnen als machines, die ‘uit elkaar kunnen worden gehaald’ en ‘gerepareerd’ als de juiste expertise voorhanden is. Maar welke gevolgen heeft het voor beleid en uitvoering als gezinnen worden gezien als complexe, zelforganiserende sytemen?

In het rapport "Wanneer vele handen het werk niet lichter maken" laten de Rotterdamse bestuurskundigen zien dat beleid en praktijk op de goede weg zijn. Veel bestaande bouwstenen voor een goede aanpak, zoals gezin centraal, regie, maatwerk en samenwerking sluiten bij aan inzichten uit de complexiteitswetenschappen. Tegelijkertijd ligt er een grote uitdaging om beter aan te sluiten bij de zelforganisatie van gezinnen. Hoe ontwikkelen gezinnen zich? Hoe kunnen professionals hun inzet afstemmen op de energie en behoeften van gezinnen?
Inzet die is afgestemd op zelforganisatie van een gezin brengt ook bestuurskundige implicaties met zich mee. Maatwerkaanpakken vragen om andere verantwoording en andere financieringsstructuren. Voor nationale overheden is het de uitdaging passende kaders te bieden voor lokale organisaties, zodat professionals hun inzet in gezinnen beter kunnen vormgeven.

Over het onderzoek

Het rapport is de openingszet in meerjarig, bestuurskundig onderzoek naar multiproblematiek rond gezinnen. Ongeveer vijf procent van de Nederlandse huishoudens heeft te maken met meervoudige problematiek (bijvoorbeeld schulden, verslaving, opvoedingsproblemen, huiselijk geweld). Deze multiproblematiek brengt veel persoonlijk en maatschappelijk leed met zich mee. Daarnaast zijn er veel kosten mee gemoeid, gemiddeld 100.000 euro per gezin per jaar.  Alleen blijven de effecten van deze grootschalige inzet vaak achterwege. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft daarom bestuurskundigen van de Erasmus Universiteit Rotterdam gevraagd mee te denken aan een kansrijke aanpak die de complexiteit van multiprobleemgezinnen erkent.

Het onderzoek wordt gefinancierd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid en uitgevoerd door prof. dr. ing. Geert Teisman, prof. dr. Arwin van Buuren, Sanne Verschoor MSc en Hans Joosse MSc. Het onderzoek loopt van 2018 tot 2022.