Als je mentaal vermoeid raakt speelt motivatie een grotere rol dan je zou denken. Hoewel het er soms op lijkt dat je ‘batterijtje’ leeg is, blijkt een goede dosis motivatie weer genoeg brandstof te leveren om een taak nog een tijdje vol te houden. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van organisatiepsycholoog Jesper Hopstaken. Hij promoveert donderdag 15 september 2016 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Na twee uur continue inspanning op een lastige geheugentaak blijken mensen steeds minder goed te presteren. Veel veiligheidsvoorschriften, bijvoorbeeld voor autorijden, schrijven voor dat het dan tijd is om even uit te rusten. Alhoewel hij niet adviseert om deze voorschriften te negeren, blijkt uit het onderzoek van Hopstaken dat uitrusten niet altijd nodig is. Door op een slimme manier de motivatie voor een taak te vergroten, keert de prestatie weer op topniveau terug. En dat zonder uit te rusten. Deze bevinding kan gevolgen hebben voor de manier waarop organisaties en overheden omgaan met vermoeidheidsproblematiek.
De rol van hersensystemen
Tijdens het laboratoriumonderzoek keek Hopstaken niet alleen naar zelfrapportages en taakprestatie, maar ook naar de fysiologische systemen die een rol kunnen spelen tijdens vermoeidheid. In het lab werd bij de proefpersonen hersen- en cardiovasculaire- activiteit, de grootte van de pupil en de focus van aandacht gemeten. Zo kon heel precies worden vastgesteld hoeveel aandacht de proefpersonen aan de taak besteedden, hoe betrokken ze waren bij de taak en welke hersensystemen hierbij een rol spelen.
Uit het onderzoek bleek dat tijdens vermoeidheid, de taakprestatie vooral samenhing met taakbetrokkenheid en de fysiologische indicatoren van taakbetrokkenheid. Taakbetrokkenheid is het resultaat van vele, bewuste en onbewuste, afwegingen tussen de kosten en baten van de taak waar je mee bezig bent. Daardoor is het positieve effect van het vergroten van taakmotivatie tijdens vermoeidheid goed te verklaren.
Wat brengt de toekomst?
Het gebruik van de fysiologische metingen maakt deze serie studies vrij bijzonder binnen het veld van de organisatiepsychologie, dat tot vandaag de dag hoofdzakelijk gebruik maakt van zelfrapportages en andere subjectieve metingen. De toevoeging van objectieve metingen is sterk, omdat deze erg precies zijn in het voorspellen en eventueel beïnvloeden van bepaald gedrag.
In dit geval blijkt dat bepaalde hersenactiviteit en variaties in de grootte van de pupil sterk samen hangen met opkomende vermoeidheid en de prestatievermindering die dit met zich mee brengt. Dit biedt veel perspectief voor het ontwikkelen van heel gerichte vernieuwende interventies om de gevaren van vermoeidheid tegen te gaan.
De eerste stap in de richting van deze interventies is om de bevindingen uit het lab te testen in dynamische werkomgevingen. Op dit moment worden hiervoor de eerste pilot studies voorbereidt. Het onderzoeksteam is nog op zoek naar organisaties die mee voorop willen lopen bij deze nieuwe ontwikkelingen.
Geïnteresseerde organisaties kunnen zich aanmelden om aan deze pilot studies mee te werken via research@jesperhopstaken.com
Promotoren: prof.dr. A.B. Bakker; prof.dr. M.A.J. Kompier
- Meer informatie
Locatie: Senaatszaal | 13.30 uur | Vrije toegang
Marjolein Kooistra, mediarelaties FSW | 010 408 2135 | kooistra@fsw.eur.nl