Afrika’s steden groeien razendsnel, veel harder dan lokale overheden aankunnen. Wat betekent dit voor de bewoners van al die nieuwe wijken? Hoe komen ze aan basale voorzieningen als leidingwater, elektriciteit, wegen en veiligheid? En wie hebben de macht in de nieuwe wijken, voordat de overheid er actief wordt? Dat onderzoekt Joris Tieleman in zijn proefschrift, dat hij 8 oktober aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verdedigt.
We leven in tijden van ongekende stedelijke groei. Sub-Sahara Afrika heeft inmiddels zo’n 424 miljoen stedelingen, een aantal dat waarschijnlijk binnen twintig jaar verdubbelt. Om uit te zoeken hoe zulke extreme groei eruitziet, trok Joris Tieleman voor zijn promotieonderzoek naar Accra in Ghana. Met gebruik van etnografische methoden onderzocht hij daar de rol van stamhoofden, burgerorganisaties, kerken en overheden, in de infrastructurele opbouw van nieuwe wijken.
Belangrijke rol stamhoofden
De eerste les: al is de overheid in de eerste jaren van wijkopbouw niet of nauwelijks aanwezig, ze drukt toch een belangrijk stempel op wat er in de wijk gebeurt. De rol van stamhoofden is hierin cruciaal. Zij zijn wel vanaf het begin aanwezig en vormen een belangrijke koppeling met de lokale overheden. Zo helpen ze de politie de orde te bewaren en zorgen voor een basale ruimtelijke planning. Even zo vaak misbruiken ze de rugdekking die de overheid hen geeft, om zich meer macht toe te eigenen of te profiteren van lucratieve landverkoop.
Kerken spelen een minder grote rol dan voorheen
De kerken, opgezet door zendelingen, speelden vanouds een grote rol in de opbouw van scholen en ziekenhuizen. De nieuwe generatie beziet het geloof met een andere bril. Deze nieuwe ‘charismatische’ kerken, bijzonder handig in de promotie en verspreiding van hun diensten, zijn vaak zeer commercieel ingesteld. Ze zien de kerk als een bedrijf en aarzelen niet er flink winst uit te kloppen. De opbouw van voorzieningen schiet er meestal bij in.
Effectief handelen van bewoners
Bijzonder is de manier waarop water- en elektriciteitsnetwerken worden uitgebreid. Vaak knopen bewoners simpelweg een verbinding aan de leiding van hun buurman. De nutsbedrijven ontdekken dan na enige tijd dat ze nieuwe ‘klanten’ hebben. Meestal legaliseren ze dan de zelfgebouwde verbindingen. Tieleman: “Je kunt een hoop vraagtekens stellen bij deze handelwijze van bewoners, maar effectief is het wel. De overheid zou zelf nooit op deze snelheid nieuwe wijken kunnen aansluiten.”
Promotie
Het onderzoek ‘Organising new neighborhoods: Understanding the emergence of amenities in Accra from below’ maakt onderdeel uit van het IHS-ESSB onderzoeksprogramma ‘Dealing with Urbanization Challenges’. Joris Tieleman promoveert op 8 oktober bij Erasmus Universiteit Rotterdam.
- Meer informatie
Persvoorlichting Erasmus Universiteit Rotterdam, Meral van Leeuwen: 06 4026 4367, press@eur.nl
Meer nieuws ontvangen? Schrijf je in voor de Erasmus Nieuwsbrief.